5. جواهرى كه به واسطه فرو رفتن در دريا به دست مى‌آيد

(مسئله  ) اگر به واسطه غوّاصى در دريا، لؤلؤ و مرجان يا جواهر ديگرى كه با فرو رفتن در دريا به دست مى‌آيد،  بيرون آورند ـ روييدنى باشد يا معدنى ـ چنانچه ارزش آن به هجده نخود طلا برسد، بايد بعد از كم كردن مخارج، خمس باقى مانده آن را بپردازند، چه در يك دفعه آن را از دريا بيرون آورده باشند يا در چند دفعه، و آنچه بيرون آمده از يك جنس باشد يا از چند جنس؛ ولى اگر چند نفر آن را بيرون آورده باشند، هركدام كه ارزش سهمش به هجده نخود طلا برسد، بايد خمس بدهد.

(مسئله  ) اگر بدون فرو رفتن در دريا به كمك وسايلى جواهر بيرون آورد،چنانچه ارزش آن به هجده نخود طلا برسد، بنا بر احتياط خمس آن واجب است؛ولى اگر از روى آب دريا يا از كنار دريا جواهر بگيرد، در صورتى بايد خمس آن را بدهد كه اين كار شغلش باشد و به تنهايى يا با منفعتهاى ديگر از مخارج سالش زيادبيايد.

(مسئله  ) خمس ماهى و حيوانات ديگرى كه انسان بدون فرو رفتن در دريا صيد مى‌كند، در صورتى واجب است كه براى كسب بگيرد و به تنهايى يا با منفعتهاى ديگر كسب او، از مخارج سالش زيادتر باشد.

(مسئله  ) اگر انسان بدون قصد اينكه چيزى از دريا بيرون آورد در دريا فرو رود و اتّفاقآ جواهرى به دست آورد، در صورتى كه قصد كند كه آن چيز ملكش باشد، بايد خمس آن را بپردازد.

(مسئله  ) اگر انسان در دريا فرو رود و حيوانى را بيرون آورد و در شكم آن جواهرى پيدا كند كه ارزش آن هجده نخود طلا يا بيشتر باشد، چنانچه آن حيوان مانند صدف باشد كه نوعآ در داخل آن جواهر است، بايد خمس آن رابپردازد، و اگر اتّفاقآ جواهر را بلعيده باشد احتياط آن است كه حكم گنج را در مورد آن جارى كند.

(مسئله  ) اگر در رودخانه‌هاى بزرگ مانند دجله و فرات فرو رود و جواهرى بيرون آورد، چنانچه در آن رودخانه جواهر عمل مى‌آيد، بايد خمس آن را بپردازد.

(مسئله  ) اگر در آب فرو رود و مقدارى عنبر بيرون آورد كه ارزش آن هجده نخود طلا يا بيشتر باشد، بايد خمس آن را بپردازد؛ و چنانچه از روى آب يا از كنار دريا به دست آورد، اگر ارزش آن به مقدار هجده نخود طلا هم نرسد، در صورتى كه اين كار شغلش باشد و به تنهايى يا با منفعتهاى ديگر او از مخارج سالش زياد بيايد، بايد خمس آن را بپردازد.

(مسئله  ) كسى كه شغلش غوّاصى يا بيرون آوردن معدن است اگر خمس آنها را بدهد و چيزى از مخارج سالش زياد بيايد، لازم نيست دوباره خمس آن را بپردازد.

(مسئله  ) اگر بچه‌اى از معدنى چيزى بدست آورد، يا مال حلال مخلوط به حرام داشته باشد، يا گنجى پيدا كند، يا به واسطه فرو رفتن در دريا جواهرى بيرون آورد، ولىّ او بايد خمس آنها را بپردازد.