موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
مكان نماز گزار هفت شرط دارد :
شرط اول : آنكه مباح باشد بنابر احتياط واجب .
مسأله 853 ـ كسى كه در ملك غصبى نماز مىخواند اگر چه روى فرش و تخت و مانند اينها باشد ، ـ بنابر احتياط لازم ـ نمازش باطل است ، ولى نماز خواندن در زير سقف غصبى و خيمه غصبى مانعى ندارد .
مسأله 854 ـ نماز خواندن در ملكى كه منفعت آن مال ديگرى است بدون اجازه كسى كه منفعت ملك مال او مىباشد ، در حكم نماز خواندن در ملك غصبى است ، مثلاً در خانه اجارهاى اگر مالك يا ديگرى بدون اجازه مستأجر نماز بخواند ، نمازش ـ بنابر احتياط واجب ـ باطل است .
مسأله 855 ـ كسى كه در مسجد نشسته ، اگر شخص ديگرى جاى او را اشغال كند و بدون اجازهاش در آنجا نماز بخواند ، نمازش صحيح است اگر چه گناه كرده است .
مسأله 856 ـ اگر در جائى كه نمىداند غصبى است نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد ، يا در جائى كه غصبى بودن آن را فراموش كرده نماز بخواند و بعد از نماز يادش بيايد ، نماز او صحيح است . ولى كسى كه خودش جائى را غصب كرده اگر فراموش كند و در آنجا نماز بخواند ، نمازش بنابر احتياط باطل است .
مسأله 857 ـ اگر بداند جائى غصبى است و تصرف در آن حرام است ، ولى نداند كه در جاى غصبى نماز خواندن اشكال دارد و در آنجا نماز بخواند ، نماز او ـ بنابر احتياط ـ باطل مىباشد .
مسأله 858 ـ كسى كه ناچار است نماز واجب را سواره بخواند ، چنانچه حيوان سوارى يا زين يا نعل آن غصبى باشد ، نماز او ـ بنابر احتياط واجب ـ باطل است ، و همچنين است اگر بخواهد سواره بر آن حيوان نماز مُستحبّى بخواند .
مسأله 859 ـ كسى كه در ملكى با ديگرى شريك است اگر سهم او جدا نباشد ، بدون اجازه شريكش نمىتواند در آن ملك تصرّف كند ، و نماز در آن ـ بنابر احتياط واجب ـ باطل است .
مسأله 860 ـ اگر ملكى را با پول خمس نداده خريد ولى معامله به نحو كلى في الذمه بود همانگونه كه غالب معاملات است تصرّف در آن حلال است ، و بدهكار خمس پولى است كه پرداخته ، ولى اگر با عين پولى كه خمس آن را نداده ملكى بخرد ، تصرّف او در آن ملك بدون اجازه حاكم شرعى حرام ، و نماز در آن ـ بنابر احتياط واجب ـ باطل است .
مسأله 861 ـ اگر صاحب ملك به زبان ، اجازه نماز خواندن بدهد و انسان بداند كه قلباً راضى نيست ، نماز خواندن در ملك او جايز نيست و اگر اجازه ندهد و انسان يقين كند كه قلباً راضى است ، نماز خواندن جايز است .
مسأله 862 ـ تصرّف در ملك ميّتى كه به زكات يا به مردم بدهكار است ، چنانچه منافات با اداى دين او نداشته باشد ـ مثل نماز خواندن در خانهاش ـ با اجازه ورثه اشكال ندارد . و همچنين اگر بدهى او را بدهند يا به ذمه بگيرند كه ادا نمايند ، يا به مقدار بدهى او باقى بگذارند ، تصرّف در ملك او اشكال ندارد حتى اگر موجب تلف شود .
مسأله 863 ـ اگر بعضى از ورثه ميّت صغير يا ديوانه يا غائب باشند ، تصرّف در ملك او بدون اجازه ولىّ آنها حرام است و نماز در آن جايز نيست ، ولى تصرفات معمولى كه مقدمه تجهيز ميت است اشكال ندارد .
مسأله 864 ـ نماز خواندن در ملك ديگرى در صورتى جايز است كه مالك آن يا صريحاً اجازه بدهد ، و يا حرفى بزند كه معلوم شود براى نماز خواندن اذن داده است ـ مثل اينكه به كسى اجازه بدهد در ملك او بنشيند و بخوابد كه از اينها فهميده مىشود براى نماز خواندن هم اذن داده است ـ و يا انسان از راه ديگر اطمينان به رضايت مالك داشته باشد .
مسأله 865 ـ نماز خواندن در زمينهاى بسيار وسيع جايز است هر چند كه مالك آنها صغير و يا مجنون باشد و يا آنكه راضى به نماز خواندن در آنها باشد ، و همچنين در باغها و زمينهايى كه در و ديوار ندارند بى اجازه مالك مىشود نماز خواند ولى در اين صورت اگر بداند مالك راضى نيست نبايد تصرف كند . و اگر مالك صغير و يا مجنون باشد و يا آنكه گمان به راضى نبودن او داشته باشند ، احتياط لازم آن است كه در آنها تصرف نكنند و نماز خوانده نشود .
مسأله 866 ـ شرط دوم : مكان نمازگزار در نمازهاى واجب بايد طورى نباشد كه از شدت حركت مانع از ايستادن نمازگزار و انجام ركوع و سجود اختيارى شود ، بلكه ـ بنابر احتياط لازم ـ نبايد مانع از آرامش بدن او باشد و اگر بواسطه تنگى وقت يا جهت ديگر ناچار باشد ، در چنين جائى مانند بعضى از انواع اتومبيل و كشتى و قطار نماز بخواند ، بقدرى كه ممكن است بايد استقرار و قبله را رعايت نمايد ، و اگر آنها از قبله به طرف ديگر حركت كنند به طرف قبله برگردد و اگر رعايت استقبال قبله دقيقاً ممكن نباشد سعى كند كه اختلاف كمتر از ـ 90 ـ درجه باشد ، و اگر اين هم ممكن نباشد در تكبيرة الاحرام فقط رعايت قبله را بكند ، و اگر اين هم ميسّر نباشد رعايت قبله لازم نيست .
مسأله 867 ـ نماز خواندن در اتومبيل و كشتى و قطار و مانند اينها در وقتى كه ايستادهاند مانعى ندارد ، و همچنين در وقتى كه حركت مىكنند چنانچه بحدى تكان نداشته باشند كه مانع از آرامش بدن نمازگزار شود .
مسأله 868 ـ روى خرمن گندم و جو و مانند اينها كه نمىشود بى حركت ماند ، نماز باطل است .
شرط سوم : بايد در جائى نماز بخواند كه احتمال بدهد نماز را تمام مىكند ولى اگر در جائى كه بواسطه باد و باران و زيادى جمعيّت و مانند اينها اطمينان دارد كه نمىتواند نماز را تمام كند ، رجأً نماز بخواند و اگر چه اتفاقاً تمام كند ، اشكال ندارد .
مسأله 869 ـ اگر در جائى كه ماندن در آن حرام است مثلاً زير سقفى كه نزديك است خراب شود ، نماز بخواند ـ اگر چه معصيت كرده ـ ولى نمازش اشكالى ندارد .
مسأله 870 ـ نماز خواندن روى چيزى كه ايستادن و نشستن روى آن حرام است ، مثل جائى از فرش كه اسم خدا بر آن نوشته شده ، چنانچه مانع از قصد قربت شود صحيح نيست .
شرط چهارم : آنكه جاى نمازگزار سقفش به اندازهاى كه نتواند در آنجا راست بايستد ، كوتاه نباشد و همچنين به اندازهاى كه جاى ركوع و سجود نداشته باشد ، كوچك نباشد .
مسأله 871 ـ اگر ناچار شود كه در جائى نماز بخواند كه بطور كلّى از ايستادن تمكّن ندارد ، لازم است نشسته نماز بخواند ، و اگر از ركوع و سجود نيز تمكّن ندارد ، براى آنها با سر اشاره نمايد .
مسأله 872 ـ بايد پشت به قبر پيغمبر و ائمه عليهمالسلام در صورتى كه بى احترامى به آنان باشد ، نماز نخواند ؛ و در غير اين صورت اشكال ندارد ، ولى نماز در هر دو حال صحيح است .
شرط پنجم : آنكه مكان نمازگزار اگر نجس است بطورى تر نباشد كه رطوبت آن به بدن يا لباس او برسد در صورتى كه از نجاساتى باشد كه مبطل نماز است ، ولى جائى كه پيشانى را بر آن مىگذارد اگر نجس باشد ، در صورتى كه خشك هم باشد نماز باطل است ، و احتياط مستحب آن است كه مكان نمازگزار اصلاً نجس نباشد.
شرط ششم : بايد ـ بنابر احتياط لازم ـ زن عقب تر از مرد بايستد ، اقلاً به مقدارى كه جاى سجده او برابر جاى دو زانوى مرد در حال سجده باشد.
مسأله 873 ـ اگر زن برابر مرد يا جلوتر بايستد و با هم وارد نماز شوند ـ بنابر احتياط واجب ـ بايد نماز را دوباره بخوانند . و همچنين است اگر يكى زودتر از ديگرى به نماز بايستد .
مسأله 874 ـ اگر بين مرد و زن كه برابر هم ايستادهاند يا زن جلوتر ايستاده و نماز مىخوانند ، ديوار يا پرده يا چيز ديگرى باشد كه يكديگر را نبينند ، يا آنكه فاصله بيش از ده ذراع باشد ، نماز هر دو صحيح است .
شرط هفتم : آنكه جاى پيشانى نمازگزار از جاى دو زانو و سر انگشتان پاى او ، بيش از چهار انگشت بسته پستتر يا بلندتر نباشد . و تفصيل اين مسأله در احكام سجده گفته مىشود .
مسأله 875 ـ بودن مرد و زن نا محرم در خلوت اگر احتمال وقوع در معصيت را بدهند ، حرام است ، و احتياط مستحب آن است كه در آنجا نماز نخوانند .
مسأله 876 ـ نماز خواندن در جائى كه غنا مىخوانند يا موسيقى حرام مىنوازند باطل نيست ، اگر چه گوش دادن و استعمال آن معصيت است .
مسأله 877 ـ احتياط واجب آن است كه در خانه كعبه ، و بر بام آن در حال اختيار نماز واجب نخوانند ، ولى در حال ناچارى اشكال ندارد .
مسأله 878 ـ خواندن نماز مستحب در خانه كعبه ، و بر بام آن اشكال ندارد ، بلكه مستحب است در داخل خانه مقابل هر ركنى دو ركعت نماز بخوانند .
جاهائى كه نماز خواندن در آنها مستحب است
مسأله 879 ـ در شرع مقدس اسلام بسيار سفارش شده است كه نماز را در مسجد بخوانند ، و بهتر از همه مسجدها مسجد الحرام است ، و بعد از آن مسجد پيغمبر صلىاللهعليهوآلهوسلم ، و بعد از آن مسجد كوفه ، و بعد از آن مسجد بيت المقدس ، و بعد از آن مسجد جامع هر شهر ، و بعد از آن مسجد محلّه ، و بعد از آن مسجد بازار است .
مسأله 880 ـ براى زنان بهتر آن است كه نماز خود را در جائى بخوانند كه از ديگر جاها در محفوظ بودن از نامحرم مناسبتر باشد ، خواه آن جا خانه باشد يا مسجد يا جاى ديگر .
مسأله 881 ـ نماز خواندن در حرم امامان عليهمالسلام مستحب ، بلكه بهتر از مسجد است ؛ و روايت شده كه نماز در حرم مطهّر حضرت امير المؤمنين عليهالسلام برابر دويست هزار نماز است .
مسأله 882 ـ زياد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدى كه نمازگزار ندارد مستحب است . و همسايه مسجد اگر عذرى نداشته باشد ، مكروه است در غير مسجد نماز بخواند .
مسأله 883 ـ مستحب است انسان با كسى كه در مسجد حاضر نمىشود غذا نخورد ، و در كارها با او مشورت نكند ، و همسايه او نشود ، و از او زن نگيرد ، و به او زن ندهد .
جاهائى كه نماز خواندن در آنها مكروه است
مسأله 884 ـ نماز خواندن در چند جا مكروه است ، و از آن جمله است :
(1) حمام . (2) زمين نمكزار . (3) مقابل انسان . (4) مقابل درى كه باز است . (5) در جاده و خيابان و كوچه اگر براى كسانى كه عبور مىكنند زحمت نباشد ، و چنانچه زحمت باشد ، مزاحمت حرام است . (6) مقابل آتش و چراغ . (7) در آشپزخانه و هر جا كه كوره آتش باشد . (8) مقابل چاه و چالهاى كه محل بول باشد . (9) روبروى عكس و مجسّمه چيزى كه روح دارد ، مگر آنكه روى آن پرده بكشند . (10) در اطاقى كه جُنب در آن باشد . (11) در جائى كه عكس باشد اگر چه روبروى نمازگزار نباشد . (12) مقابل قبر . (13) روى قبر . (14) بين دو قبر . (15) در قبرستان .
مسأله 885 ـ كسى كه در محل عبور مردم نماز مىخواند ، يا كسى روبروى اوست ، مستحب است جلوى خود چيزى بگذارد ، و اگر چوب يا ريسمانى هم باشد كافى است .
