موضوع: کتب استفتائی
ارث دسته دوم
(مسئله ) دسته دوم از كسانى كه به واسطه خويشاوندى ارث مى‌برند عبارت‌اند از: جدّ يعنى «پدر بزرگ» و جدّه يعنى «مادر بزرگ» و «برادر» و «خواهر» ميّت است؛ و اگر برادر و خواهر نداشته باشد، اولادشان ارث مى‌برند.
(مسئله ) اگر وارث ميّت فقط «يك برادر» يا «يك خواهر» باشد همه مال به او مى‌رسد؛ و اگر «چند برادر پدر و مادرى» يا «چند خواهر پدر و مادرى» باشند، مال به طور مساوى بين آنان قسمت مى‌شود، و اگر «برادر و خواهر پدر و مادرى» با هم باشند، هر برادرى دو برابر خواهر مى‌برد. مثلا اگر دو برادر و يك خواهر پدر و مادرى دارد، مال را پنج قسمت مى‌كنند: هر يك از برادرها دو قسمت و خواهر يك قسمت آن را مى‌برد.
(مسئله ) اگر ميّت «برادر و خواهرِ پدر و مادرى» دارد، «برادر و خواهر پدرى» كه از مادر با ميّت جداست، ارث نمى‌برند؛ و اگر «برادر و خواهرِ پدر و مادرى» ندارد، چنانچه فقط «يك خواهر» يا «يك برادر پدرى» داشته باشد، همه مال به او مى‌رسد؛ و اگر «چند برادر» يا «چند خواهرِ پدرى» داشته باشد، مال به طور مساوى بين آنان قسمت مى‌شود؛ و اگر هم «برادر» و هم «خواهرِ پدرى» داشته باشد، هر برادرى دو برابرِ خواهر ارث مى‌برد.
(مسئله ) اگر وارث ميّت فقط «يك خواهر» يا «يك برادر مادرى» باشد كه از پدر با ميّت جداست، همه مال به او مى‌رسد؛ و اگر «چند برادر مادرى» يا «چند خواهرِ مادرى» يا «چند برادر و خواهرِ مادرى» باشند، مال به طور مساوى بين آنان قسمت مى‌شود.
(مسئله ) اگر ميّت «برادر و خواهرِ پدر و مادرى» و «برادر و خواهرِ پدرى» و «برادر يا خواهرِ مادرى» داشته باشد، برادر و خواهرِ پدرى ارث نمى‌برند و مال را شش قسمت مى‌كنند: يك قسمت را به برادر يا خواهرِ مادرى و بقيّه را به برادر و خواهرِ پدر و مادرى مى‌دهند و هر برادرى دو برابر خواهر ارث مى‌برد.
(مسئله ) اگر ميّت «برادر و خواهرِ پدر و مادرى» و «برادر و خواهرِ پدرى» و «برادر و خواهرِ مادرى» داشته باشد، برادر و خواهرِ پدرى ارث نمى‌برد و مال را سه قسمت مى‌كنند: يك قسمت آن را برادر و خواهرِ مادرى به طور مساوى بين خودشان قسمت مى‌كنند و بقيّه را به برادر و خواهر پدر و مادرى مى‌دهند و هر برادرى دو برابر خواهر ارث مى‌برد.
(مسئله ) اگر وارث ميّت فقط «برادر و خواهرِ پدرى» و «يك برادر يا يك خواهرِ مادرى» باشند، مال را شش قسمت مى‌كنند، يك قسمت آن را برادر يا خواهر مادرى مى‌برد و بقيّه را به برادر و خواهرِ پدرى مى‌دهند و هر برادرى دو برابر خواهر ارث مى‌برد.
(مسئله ) اگر وارث ميّت فقط «برادر و خواهرِ پدرى» و «چند برادر و خواهرِ مادرى» باشند، مال را سه قسمت مى‌كنند: يك قسمت آن را برادران و خواهران مادرى به طور مساوى بين خودشان قسمت مى‌كنند و بقيّه را به برادر و خواهرِ پدرى مى‌دهند و هر برادرى دو برابر خواهر ارث مى‌برد.
(مسئله ) اگر وارث ميّت فقط «برادر» و «خواهر» و «زن» او باشند، زن به تفصيلى كه در «ارث زن و شوهر» بيان مى‌شود ارث مى‌برد و خواهر و برادر به گونه‌اى كه در مسائل قبل بيان شد، ارث خود را مى‌برند؛ و نيز اگر زنى بميرد و وارث او فقط «خواهر» و «برادر» و «شوهر» او باشند، شوهر يك دوم مال را مى‌برد و خواهر و برادر به گونه‌اى كه در مسائل قبل بيان شد، ارث خود را مى‌برند؛ و به خاطر ارث بردن زن يا شوهر از سهم برادر و خواهرِ مادرى چيزى كم نمى‌شود، بلكه از سهم برادر و خواهرِ پدر و مادرى يا پدرى كم مى‌شود. مثلا اگر وارث ميّت «شوهر» و «برادر و خواهرِ مادرى» و «برادر و خواهرِ پدر و مادرى» او باشند، يك دوم مال به شوهر مى‌رسد و يك قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهرِ مادرى مى‌دهند و آنچه باقى مى‌ماند مال برادر و خواهر پدر و مادرى است. بنا براين، اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر و دو تومان به برادر و خواهرِ مادرى و يك تومان به برادر و خواهرِ پدر و مادرى مى‌دهند.
(مسئله ) اگر برادر و خواهر ميّت همگى قبل از او از دنيا رفته باشند، سهم ارث آنان را به اولادشان مى‌دهند؛ و سهم «برادر زاده و خواهر زاده مادرى» به طور مساوى بين آنان قسمت مى‌شود و از سهمى كه به «برادر زاده و خواهر زاده پدرى يا پدر و مادرى» مى‌رسد هر پسرى دو برابر دختر ارث مى‌برد.
(مسئله ) اگر وارث ميّت فقط «يك پدر بزرگ» يا «يك مادر بزرگ» است، چه پدرى باشد يا مادرى، همه مال به او مى‌رسد و با بودن پدر بزرگ ميّت «پدرِ پدر بزرگ» او ارث نمى‌برد.
(مسئله ) اگر وارث ميّت فقط «پدر بزرگ و مادر بزرگ پدرى» باشند، مال را سه قسمت مى‌كنند: دو قسمت را پدر بزرگ و يك قسمت را مادر بزرگ مى‌برد، و اگر وارث فقط «پدر بزرگ و مادر بزرگ مادرى» باشند، مال را به طور مساوى بين خودشان قسمت مى‌كنند.
(مسئله ) اگر وارث ميّت فقط «يك پدر بزرگ يا مادر بزرگ پدرى» و «يك پدربزرگ يا مادر بزرگ مادرى» باشند، مال را سه قسمت مى‌كنند: دو قسمت را پدر بزرگ يا مادر بزرگ پدرى و يك قسمت را پدر بزرگ يا مادر بزرگ مادرى به ارث مى‌برد.
(مسئله ) اگر وارث ميّت «پدر بزرگ و مادر بزرگ پدرى» و «پدر بزرگ و مادر بزرگ مادرى» باشند، مال را سه قسمت مى‌كنند: يك قسمت آن را پدر بزرگ و مادر بزرگ مادرى به طور مساوى بين خودشان قسمت مى‌كنند و دو قسمت ديگر را بين پدر بزرگ و مادر بزرگ پدرى به نحوى تقسيم مى‌كنند كه پدر بزرگ دو برابر مادر بزرگ ارث ببرد.
(مسئله ) اگر وارث ميّت فقط «زن» و «پدر بزرگ و مادر بزرگ پدرى» و «پدر بزرگ و مادر بزرگ مادرى» باشند، زن به تفصيلى كه در «ارث زن و شوهر» بيان مى‌شود ارث خود را مى‌برد و يك قسمت از سه قسمت اصل مال را به پدر بزرگ و مادر بزرگ مادرى مى‌دهند كه به طور مساوى بين خودشان قسمت كنند و بقيّه را بين پدر بزرگ و مادر بزرگ پدرى به نحوى تقسيم مى‌كنند كه پدر بزرگ دو برابر مادر بزرگ ارث ببرد؛ و اگر وارث ميّت «شوهر» و «پدر بزرگ» و «مادر بزرگ» باشند، شوهر يك دوم مال را مى‌برد و پدر بزرگ و مادر بزرگ به دستورى كه در مسائل قبل بيان شد، ارث خود رامى‌برند.
