موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی

 

احكام روزه

 

 

روزه آن است که انسان براي انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب از چيزهائي که روزه را باطل مي کند و شرح آنها بعداً گفته مي شود خودداري نمايد .

 

نيت

 

 

 

(مساله1547)  لازم نيست انسان نيت روزه راقلب خود بگذارند ، مثلاً بگويد فردا را روزه مي گيرم ، بلکه همين قدر که براي انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب کاري که  روزه  را باطل مي کند انجام ندهد کافي است و براي آنکه يقين کند تمام اين مدت را روزه  بوده ، بايد مقداري پيش ازاذان صبح و مقدار ي هم بعد از مغرب از انجت  ام کاري که روزه را باطل مي کند خودداري نمايد .

 

(مساله1548) انسان مي تواند در هر شب از ماه رمضان راي روزة فرادي آننيت کند و بهتر است که شب اول ماه هم نيت روزة همة ماه را بنمايد .

 

(مساله1549) نيت روزة ماه رمضان وقت معين ندارد تا اذان صبح هر وقت نيت روزة فردا بکند اشکال ندارد .

 

(مساله1550) وقت نيت روزة مستحبي از اول شب است تا موقعي که به اندازة نيت کردن به  مغرب  وقت مانده باشد که اگر تا اين وقت کار ي که روزهراباطل مي کند انجام نداده باشد و نيت روزة مستحبي کند روزة او صحيح است .

 

(مساله1551) کسي که پيش از اذان صبح بدون نيت روزه خوابيده است ، اگر پيش از ظهر بيدار شود و نيت کند ، روزة او صحيح است چه روزة او واجب باشد چه مستحب . و اگر بعد از ظهر بيدار شود ، نمي تواند نيت روزة نيت روزة واجب نمايد .

 

(مساله1552) اگر بخواهد غير روزة رمضان روزة ديگري بگيرد ، بايد آن را معين نمايد ، مثلاً نيت کند که روزة قضا يا روزة نذر مي گيريم  . ولي در ماه رمضان لازم نيست نيت کند که روزة ماه رمضان مي گيرم و همچنين در روزة مستحبي که زمان خاص ندارد روزه اي که زمانش  معين  است  مانند  روزة  روز عيد غدير مثلاً تعيين لازم نيست ، بلکه اگر نداند ماه رمضان است  يا  فراموش  نمايد ، و روزه ديگري را نيت کند ، روزه ماه رمضان حساب مي شود .

 

(مساله1553) اگر بداند ماه رمضان است و عمداً نيت روزة غير رمضان کند ، نه روزة رمضان حساب مي شود و نه روزه اي که قصد کرده است .

 

(مساله1554) اگر مثلاً به  نيت  روز  اول  ماه روزه بگيرد ، بعد دوم يا سوم بوده ، روزة او صحيح است .

 

(مساله1555) اگر  پيش از اذان صبح نيت کند و بيهوش شود و در بين روز به هوش آيد ، بنابر احتياط واجب بايد روزة آن روز را تمام نمايد نکرد قضاي آن را بجا آورد .

 

(مساله1556) اگر پيش از اذان صبح نيت کند و مست شود و در بين روز به هوش ، آيد احتياط واجب آن است که روزة آن را تمام کند و قضاي آن را هم بجا آورد .

 

(مساله1557) اگر پيش از اذان صبح نيت کند و بخوابد و بعد از مغرب بيدار شود ، روزه اش صحيح است .

 

(مساله1558) اگر نداند يا فراموش کند که ماه رمضان است و پيش از ظهر ملتفت شود ،  چنائچه  کاري که روزه را باطل مي کند انجام نداده باشد ، بايد نيت کند و روزة او صحيح است و اگر  کاري  که روزه را باطل مي کند انجام داده باشد ، يا بعد از ظهر ملتفت شود که ماه رمضان است روزة او باطل مي باشد ، .ولي بايد تا مغرب کاري که روزه را باطل مي کند انجام ندهد و بعد از رمضان هم آن روزه را قضا نمايد .

 

(مساله1559) اگر بچه پيش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود ، بايد روزه بگيرد و اگر بعد از اذان بالغ شود . روزة آن روز بر او واجب نيست .

 

(مساله1560) کسي که  براي بجا آوردن روزة ميتي اجير شده ، اگر روزه مستحبي بگيرد اشکال ندارد. ولي کسي که روزة قضا يا روزة واجب ديگري دارد ، نمي تواند روزة مستحبي بگيرد  و  چنانچه  فراموش  کند و روزة مستحبي بگيرد ، در صورتي که پيش از ظهر يادش بيايد ، روزة مستحبي او به هم مي خورد و مي تواند نيت خود را به روزة واجب بر گرداند . و اگر بعد از ظهر ملتفت شود ، روزة او باطل است و اگر بعد از مغرب يادش بيايد ، روزه اش صحيح است گر چه بي اشکال نيست .

 

(مساله1561) اگر غير از روزة ماه رمضان روزة معين ديگري بر انسان واجب باشد ، مثلاً نذر  کرده  باشد  که  روز  معيني را روزه بگيرد ، چنانچه عمداً تا اذان صبح نيت نکند ، روزه اش باطل است و   اگر  نداند  که روزة آن  روز  بر او واجب است يا فراموش کند و پيش از ظهر يادش بيايد ، چنانچه کاري که روزه را باطل  مي کند  ،  انجام  نداده  باشد و نيت کند روزة او صحيح و گرنه باطل مي باشد .

 

 (مساله1562) اگر براي روزة واجب غير معيني مثل روزة کفاره عمداً تا نزديک ظهر نيت نکند اشکال ندارد ،  بلکه اگر  پيش  از  نيت  تصميم داشته باشد که روزه نگيرد . يا ترديد داشته باشد که بگيرد يا نه ، چنانچه کاري که  روزه  را  باطل  مي  کند انجام نداده باشد و پيش از ظهر نيت کند ، روزة او صحيح است .

 

(مساله1563) اگر در ماه رمضان ، پيش از ظهر کافر مسلمان شود و از اذان صبح تا آن وقت  کاري  که  روزه  را  باطل مي کند انجام نداده باشد نمي تواند روزه بگيرد و قضا هم ندارد .

 

(مساله1564) اگر مريض پيش از ظهر ماه رمضان خوب شود و از اذان صبح تا آن وقت کاري  که  روزه را باطل مي کند انجام مي کند نداده باشد . بايد نيت روزه کند و آن روز را روزه بگيرد و چنانچه بعد از ظهر خوب شود ، روزة آن روز بر او واجب نيست .

 

(مساله1565) روزي را که انسان شک دارد آخر شعبان است يا اول رمضان واجب نيست  روزه بگيرد و  اگر بخواهد روزه بگيرد ، نمي تواند نيت روزة رمضان کندولي اگر نيت روزة  قضا  و  مانند آن بنمايد و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده ، از رمضان حساب مي شود .

 

(مساله1566) اگر روزي  را  که شک دارد آخر شعبان است يا اول رمضان ، به نيت روزة قضا يا روزة مستحبي و مانند آن روزه بگيرد و در بين روز بفهمد که ماه رمضان است ، بايد نيت روزة رمضان کند .

 

(مساله1567) اگر در روزة واجب معيني مثل روزة رمضان روزه گرفتن بر گردد و يا مردد شود  که  روزة  خود  را  باطل  کند  يا نه يا قصد کند که روزه را باطل کند مثلاً چيزي بخورد روزه اش باطل مي شود اگر چه از قصدي  که  کرده  بر گردد  و  توبه  نمايد و کاري هم که روزه را باطل مي کند انجام ندهد .

 

(مساله1568) در روزة مستحب و روزة واجبي که وقت آن معين نيست مثل روزة کفاره ، اگر قصد کند کاري که روزه را باطل مي کند  انجام  دهد  ،  يا  مردد شود که بجا آورد يا نه چنانچه بجا نياورد و پيش از ظهر دوباره نيت روزه کند ، روزة او صحيح است .

 

 

چيزهائي که روزه را باطل مي کند

 

 

 

(مساله1569) نه چيز روزه را باطل مي کند :

اول : خوردن و آشاميدن .

دوم : جماع .

سوم : استمناء و استمناء آن است که انسان با خود کاري کند که مني از او بيرون آيد .

چهارم : دروغ بستن به خدا و پيغمبر و جانشينان پيغمبر ( عليهم السلام )

پنجم : رساندن غبار غليظ به حلق .

ششم : فرو بردن تمام سر در آب .

هفتم : باقي ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح .

هشتم : اماله کردن با چيزهاي روان .

نهم : قي کردن و احکام اينها در مسائل آينده گفته مي شود .

          

 

 

1 – خوردن و آشاميدن

 

 

 

(مساله1570) اگر روزه دار عمداً چيزي بخورد يا بياشامد ، روزة او باطل مي شود ، چه خوردن و آشاميدن آن چيز معمول باشد مثل نان و آب . چه معمول نباشد مثل خاک و شيرة درخت  و  چه  کم  باشد  يا زياد ، حتي اگر مسواک را از دهان بيرون آورد و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فرو ببرد روزة او باطل مي شود ، بلکه اگر رطوبت مسواک در آب دهان به طوري از بين برود که رطوبت خارج به آن گفته نشود . ولي بداند که در دهان باقي است و با آب دهان مخلوط شده است بنابر احتياط لازم نبايد آن را فرو برد .

 

(مساله1571) اگر موقعي که مشغول غذا خوردن است بفهمد صبح شده ، بايد لقمه را از دهان  بيرون  آور د و چنانچه عمداً فرو برد روزه اش باطل است و به دستوري که بعداً گفته خواهد شد کفاره هم بر او واجب مي شود .

 

(مساله1572) اگر روزه دار سهواً چيزي بخورد يا بياشامد ، روزه اش باطل نمي شود .

 

(مساله1573) احتياط  مستحب آن است که روزهدار از استعمال آمپولي که بجاي غذا به کار  مي رود  خودداري کند  ،  ولي تزريق  آمپولي که عضو را بي حس مي کند يا بجاي دوا استعمال مي شود اشکال ندارد و تزريق هيچ نوع از آمپولها روزه را باطل نمي کند .

 

(مساله1574) اگر روزه دار چيزي را که لاي دندان مانده است عمداً فرو ببرد روزه اش باطل مي شود .

 

(مساله1575) کسي که  مي خواهد  روزه  بگيرد ، لازم نيست پيش از اذان دندانهايش را خلال کند ،ولي اگر بداند غذايي که لاي دندان  مانده درروز فرو مي رود ،چنانچه خلال نکند و چيزي از آن فرو رود ،روزه اش باطل ميشود بلکه اگر هم فرو هم نرود بنابر احتياط واجب بايدقضاي ان روز  را بگيرد.

 

(مساله1576) فرو بردن اب دهان ،اگر چه به واسطه خيال ترشي ومانند آن در دهان جمع شده باشد ،روزه را باطل نمي کند.

 

(مساله1577) فرو بردن اخلاط   سر وسينه ، تا به فضاي دهان نرسيده اشکال ندارد ، ولي اگر داخل فضاي دهان شود، احتياط واجب آن است که آن را فرو نبريد .

 

(مساله1578) اگر  روزه دار بقدري  تشنه  شود  که  بترسد از تشنگي بميرد مي تواند به اندازه اي که از مدن نجات پيدا کندآب بياشامد ولي روزة او باطل مي شود و اگر ماه رمضان باشد . بايد در بقيه روزه از بجا آوردن کاري که روز را باطل مي کند خودداري نمايد.

 

(مساله1579) جويدن غذا براي بچه يا پرنده و چشيدن غذا و مانند اينها که معمولاً به حلق نمي رسد ، اگر چه اتفاقاً به حلق برسد ، روزه را باطل نمي کند . ولي اگر انسان از اول بداند  که  به  حلق  مي رسد  چنانچه فرو رود ، روزه اش باطل مي شود و بايد قضاي آن را بگيرد و کفاره هم بر او واجب است .

 

(مساله1580) انسان نمي تواند براي ضعف ، روزه را بخورد ، ولي اگر ضعف او بقدري است که معمولاً نمي شود آن را تحمل کرد ، خوردن روزه اشکال ندارد . 

  

 

 

2- جماع

 

 

 

(مساله1581) جماع روزه را باطل مي کند ، اگر چه فقط به مقدار ختنه گاه داخل شود و مني هم بيرون نيايد .

 

(مساله1582) اگر کمتر از مقدار ختنه گاه داخل شود و مني هم بيرون نيايد روزه باطل نمي شود .

 

(مساله1583) اگر شک کند که به اندازة ختنه گاه داخل شده يا نه ، اگر قصد دخول نداشته  روزة او  صحيح ا ست  ولي  اگر قصد دخول داشته است چه اينکه علم پيدا کند که دخول واقع نشده يا شک در آن کند روزه اش باطل است و قضا آن واجب است و کسي هم که آلتش را بريده اند اگر شک کند که دخول شده يا نه روزه صحيح است .

 

(مساله1584) اگر  فراموش  کند  که روزه  است  و  جماع نمايد ، يا او را به جماع مجبور نمايند ، به طوري که از خود اختياري نداشته باشد روزة او باطل  نمي شود  ولي  چنانچه در بين جماع يادش بيايد يا ديگر مجبور نباشد . بايد فوراً از حال جماع خارج شود و اگر نشود روزة او باطل است .

 

3- استمناء

 

 

 

 

(مساله1585) اگر روزه دار استمناء کند يعني با خود کاري کند که مني از او بيرون آيد ، روزه اش باطل مي شود .

 

(مساله1586) اگر بي اختيار مني از او بيرون آيد ، روزه اش باطل نيست ، ولي اگر کاري کند که بر حسب عادت او بي اختيار مني بيرون آيد ، روزه اش باطل مي شود .

 

(مساله1587) هر گاه روزه دار بداند که اگر در روز بخوابد محُتلم مي شود يعني در خواب مني از او بيرون مي آيد ، مي تواند در روز بخوابد و چنانچه بخوابد و محتلم هم بشود روزه اش صحيح است .

 

(مساله1588) اگر روزه دار  در حال بيرون آمدن مني از خواب بيدار شو د ، واجب نيست از بيرون آمدن آن جلوگيري کند .

 

(مساله1589) روزه داري که محتلم شده  ،  مي تواند  بول کند  و  به دستوري که در مساله 72گفته شد  ،  استبراء نمايد  ،  ولي ، اگر بداند به واسطة بول يا استبراء کردن باقي ماندة مني از مجري بيرون مي آيد در صورتي که غسل کرده باشد نمي تواند استبراء کند .

 

(مساله1590) روزه دار ي که محتلم شده اگر بداند مني در مجري مانده و در صورتي که پيش  از  غسل  بول نکند  بعد  از غسل مني بيرون مي آيد ، بنابراحتياط واجب بايد پيش از غسل بول کند .

 

(مساله1591) اگر به قصد بيرون آمدن مني کاري بکند چه مني از او بيرون بيايد يا نيايد روزه اش باطل است .

 

(مساله1592) اگر روزه دار بدون  قصد  بيرون  آمد  مني  با  کسي  بازي  و  شوخي  کند در صورتي که عادت  نداشته باشد که بعد از بازي و شوخي مني از او خارج شود اگر چه اتفاقاً مني  بيرون آيد روزة او صحيح است . ولي اگر شوخي را ادامه دهد تا آنجا که نزديک است مني خارج شود و خودداري نکند تا خارج گردد روزه اش باطل است . 

 

 

 

4-دروغ بستن به خدا و پيغمبر (ص)

 

 

 

(مساله1593) اگر روزه دار به گفتن يا به نوشتن يا به اشاره و مانند اينها به خدا و پيغمبر(ص)  و جانشينان آن حضرت (ع) عمداً نسبت دروغ بدهد . اگر چه فوراً بگويد دروغ گفتم  يا  توبه  کند ،روزة او باطل است .و احتياط .اجب آن است که حضرت زهراسلام الله عليها و ساير پيغمبران و جانشينان آنان هم در اين حکم فرقي ندارند .

 

(مساله1594) اگر بخواهد خبري را که نمي داند راست است يا دروغ نقل کند ، بنابر احتياط واجب بايد از کسي که آن خبر را گفته ، يا از کتابي که آن خبر در آن نوشته شده نقل نمايد.

 

(مساله1595) اگر  چيزي  را  به  اعتقاد اين که راست است از قول خدا يا پيغمبر نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده ، روزه اش باطل نمي شود .

 

(مساله1596) اگر بداند دروغ بستن به خدا و پيغمبر روزه را باطل  و چيزي را که مي داند  دروغ  است به آنان نسبت دهد و بعداً بفهمد آنچه را که گفته راست بوده ، روزه اش باطل است و در ماه رمضان تا مغرب از آنچه روزه را باطل مي کند خودداري نمايد .

 

(مساله1597) اگر دروغي را که ديگري ساخته عمداً به خدا و پيغمبر و جانشينان پيغمبر نسبت  دهد  روزه اش باطل مي شود ، ولي اگر از قول کسي که آن دروغ را ساخته نقل کند اشکال ندارد .

 

(مساله1598) اگر از روزه دار بپرسند که آيا پيغمبر 0صلي الله عليه و آله و سلم ) چنين مطلبي  فرموده اند  و  او جائي که در جواب بايد بگويد نه ، عمداً بگويد بلي يا جائي که بايد بگويد بلي عمداً بگويد نه ، روزه اش باطل مي شود .

 

(مساله1599) اگر از قول خدا يا پيغمبر حرف راستي را بگويد بعد بگويد دروغ گفتم ، يا در شب  دروغي را به آنان نسبت دهد و فرداي آن که روزه مي باشد بگويد آنچه ديشب گفتم راست است ، روزه اش باطل مي شود.  

  

 

 

5-رساندن غبار غليظ به حلق

 

 

 

(مساله1600) رساندن غبار غليظ به حلق روزه را باطل مي کند ، چه غبار چيزي باشد که  خوردن   آن   حلال   است  مثل آرد ، يا غبار چيزي باشد که خوردن آن حرام است . و بنابر احتياط واجب غباري را هم که غليظ نيست به حلق نرساند .

 

(مساله1601) اگر به واسطة باد غبار غليظي پيدا شود وانسان با اينکه متوجه است مواظبت نکند وبه حلق برسد ، روزه اش باطل مي شود .

 

(مساله1602) روزه دار بايد بخار غليظي که در دهان مبدل به آب مي شود و نيز بنابر احتياط واجب دود سيگار و تنباکو و مانن اينها را به حلق نرساند .

 

(مساله1603) اگر مواظبت نکند و غبار يا بخار يا دود و مانند اينها داخل حلق شود ، چنانچه اطمينان داشته که به حلق نمي رسد روزه اش صحيح است .

 

(مساله1604) اگر  فراموش  کند  که روزه است و مواظبت نکند ، يا بي اختيار غبار و مانند آن به حلق اوبرسد روزه اش باطل نمي شود ، و چنانچه ممکن است بايد آن را بيرون آورد .

 

 

  

6-فرو بردن سر در آب

 

 

 

(مساله1605) اگر روزهدار عمداً تمام سر را در آ‘ فرو برد ، اگر چه باقي بدن او از آب بيرون  باشد  ،  بنابر احتياط واجب بايد قضاي آن روزه را بگيرد . ولي اگر تمام بدن را آب بگيرد و مقداري از سر  بيرون باشد ، روزه باطل نمي شود .

 

(مساله1606) اگر نصف سر رايک دفعه و نصف ديگر آن را دفعة ديگر در آب فرو برد ، روزه اش باطل نمي شود .

 

(مساله1607) اگر شک کند که تمام سر زير آب رفته يانه ، روزه اش صحيح است .

 

(مساله1608) اگر  تمام  سر  زير  آب برود ولي مقداري از موها بيرون بماند روزه باطل مي شود .

 

(مساله1609) احتياط واجب آن  است که سررا در گلاب و در آبهاي مضاف ديگر فرو نبرد ولي د رچيزهاي ديگري که روان است اشکال ندارد .

 

(مساله1610) اگر روزه دار بي اختيار در آب بيفتد و تمام سر او را آب بگيرد يا فراموش کند که روزه است و سر در آ ب فرو برد ، روزة او باطل نمي شود .

 

(مساله1611) اگرعادتاً با افتادن در آب سرش زير آب مي رود ، چنانچه با توجه به اين مطلب خود را در آب بيندازد و سرش زير آب برود روزه اش باطل ميشو د.

 

(مساله1612) اگر  فراموش  کند  که  روزه  است و سر را در آب فرو برد . يا ديگري به زور سر او  را  در  آب  فرو برد ، چنانچه در زير آب يادش بيايد که روزه است ، يا آنکس دست خود را بردارد ، بايد فوراً سر را بيرون آورد و چنانچه بيرون نياورد ، روزه اش باطل مي شود

 

(مساله1613) اگر فراموش کند که روزه است و به نيت غسل سر را در آب فرو برد ، روزه وغسل او صحيح است .

 

(مساله1614) اگر  بداند  که  روزه  است و عمداً براي غسل سر را در آب فرو برد ، چنانچه روزة  او  مثل  روزة  رمضان  واجب معين باشد ، بنابر احتياط واجب بايد دوباره غسل کند و روزه  را  هم  قضا نمايد و اگر روزة مستحب ، يا روزة واجبي باشد کخ مثل روزة کفاره وقت معيني ندارد ، غسل صحيح و روزه باطل مي باشد .

 

(مساله1615) اگر براي آنکه کسي را از غرق شدن نجات دهد ، سر را در آب قفرو برد ، اگر چه نجات دادن او واجب باشد ، روزه اش باطل مي شود . 

 

 

 

7-باقيماندن بر جنابت و حيض  ونفاس تا اذان صبح

 

 

 

(مساله1616) اگر جنب عمداً تا اذان غسل نکند  ،  يا  اگر  وظيفة او  تيمم است عمداً تيمم ننمايد ، روزه اش باطل است .

 

(مساله1617) اگر  در  روزة  واجبي  که  مثل  روزه  ماه رمضان وقت آن معين است تا اذان صبح  غسل نکند و تيمم هم ننمايد ولي از روي عمد نباشد ، مثل آنکه ديگري نگذارد غسل و تيمم کند روزه اش صحيح است .

 

(مساله1618) کسي که جنُب است و مي خواد روزه واجي بگيرد که مثل روزه رمضان وقت آن معين است ، چنانچه عمداً غسل نکند تا وقت تنگ شود ، مي تواند با تيمم روزه بگيرد و صحيح است ولي معصيت کار است .

 

(مساله1619) اگر جنُب در ماه رمضان غسل را فراموش کند و بعد از يک روز يادش بيايد ، بايد روزه آن روز را قضا نمايد و اگر بعد از چند روز يادش بيايد ، بايد روزه هر چند روزي را که  يقين  دارد جنب بوده قضا نمايد مثلاً اگر نمي داند سه روز جنب بوده يا چهار روز ، بايد روزه سه روز را قضا کند .

 

(مساله1620) کسي که در شب ماه رمضان براي هيچ کدام از غسل و تيمم وقت ندارد ، اگر  خود  را  جنب  کند  ،  روزه اش باطل است و قضا و کفاره بر او واجب مي شود ولي اگر براي  تيمم وقت دارد ، چنانچه خود را جنب کند ،  باتيمم روزه او صحيح است ولي گناهکار است .

 

(مساله1621) اگر گمان کند به اندازة غسل وقت دارد و خود را جنب کند و بعد بفهمد وقت تنگ بوده ، چنانچه تيمم کند ، روزه اش صحيح است .

 

(مساله1622) کسي که در شب ماه رمضان جنب است و ميداند که اگر بخوابد تا صبح بيدار نمي شود ، نبايد بخوابد و چنانچه بخوابد و تا صبح بيدار نشود ، روزه اش باطل است و قضا و کفاره بر او واجب مي شود .

(مساله1623) هرگاه  جنب  در  شب ماه رمضان بخوابد و بيدار شود . اگر احتمال بدهد که اگر دوباره بخوابد بيدار مي شود براي غسل ، مي تواند بخوابد .

 

(مساله1624) کسي که در شب ماه رمضان جنب است و ميداند يا احتمال مي دهد  که اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مي شود  چنانچه  تصميم  داشته باشد که بعد از بيدار شدن غسل کند و بااين تصميم بخوابد و تا اذان خواب بماند روزه اش صحيح است .

 

(مساله1625) کسي که در شب ماه رمضان جنب است و مي داند يا احتمال مي دهد که اگر  بخوابد  پيش ا ز  اذان صبح بيدار مي شود ، چنانچه غفلت داشته باشد که بعد از بيدار شدن بايد غسل کند در صورتي که بخوابد وتا اذان صبح  خواب  بماند  روزه اش  صحيح است .

 

(مساله1626) کسي که در شب ماه رمضان جنب است و مي داند يا احتمال مي دهد که اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مي شود ، چنانچه نخواهد بعد از بيدار شدن غسل کند ، يا   ترديد  داشته  باشد که غسل کند يا نه بي تفاوت باشد در صورتيکه بخوابد و بيدار نشود روزه اش باطل است .

 

(مساله1627) اگر جنب در شب ماه  رمضان  بخوابد و بيدار شود و بداند يا احتمال دهد که اگر  دوباره  بخوابد  پيش  از  اذان  صبح بيدار مي شود و تصميم هم داشته باشد که بعد از بيدار  شدن  غسل  کند  ،  چنانچه دوباره بخوابد و تا اذان بيدار نشود ، بايد روزة ان را قضا کند و همچنين است اگر از خواب دوم  بيدار شود و براي مرتبة سوم بخوابد ، و کفاره بر او واجب نمي شود .

 

(مساله1628) خوابي را که در آن محتلم شده نبايد خواب اول حساب کرد بلکه اگر از آن خواب بيدار شود و دوباره بخوابد خواب اول حساب مي شود .

 

(مساله1629) اگر روزه دار در روز محتلم شود ، واجب نيست فوراً غسل کند .

 

(مساله1630) هر گاه در ماه رمضان بعد از اذان صبح بيدار شود و ببيند محتلم شده ، اگرچه بداند پيش از اذان محتلم شده ، روزة او صحيح است .

 

(مساله1631) کسي که  مي خواهد قضاي روزة رمضان را بگيرد ، هر گاه تا اذان صبح جنب بماند ، اگر چه از روي عمد نباشد روزة او باطل است .

 

(مساله1632) کسي  که  مي خواهد  قضاي  روزة  رمضان  را  بگيرد ، اگر بعد ااز اذان صبح بيدار شود و ببيند محتلم شده و بداند پيش از اذان محتلم شده است ، چنانچه وقت قضاي روزه تنگ است ، مثلاً پنج روز روزة قضاي رمضان دارد و پنج روز هم به رمضان مانده است  بعد از  رمضان  عوض  آن را بجا آورد و اگر وقت قضاي روزه تنگ نيست بايد روز ديگر روزه بگيرد  و در هر صورت اين روز رالازم نيست روزه بگيرد .

 

(مساله1633) اگر  در  روزة واجبي  غير  روزة رمضان و قضاي آن ، تا اذان صبح جنب بماند گر چه از روي عمد هم باشد روزه اش صحيح است چه وقت آن معين باشد و چه نباشد .

 

(مساله1634) اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاک شود و عمداً غسل نکند ، يا اگر وظيفة او تيمم است عمداً تيمم نکند روزه اش باطل است .

 

(مساله1635) اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاک شود و براي غسل وقت نداشته باشد . چنانچه بخواهد روزه واجبي بگيرد که مثل روزه رمضان وقت آن معين است با تيمم روزه اش صحيح است ولازم نيست تا صبح بيدار بماند و اگر بخواهد روزة مستحب يا  روزة  واجبي  بگيرد  که  مثل  روزة کفاره وقت آن معين نيست ، نمي تواند با تيمم روزه بگيرد .

 

(مساله1636) اگر زن نزديک اذان صبح از حيض يا نفاس پاک شود و براي هيچ کدام از غسل  و تيمم وقت  نداشته  باشد ، يا بعد از اذان بفهمد که پيش از اذان پاک شده روزة او صحيح  است  ولي  اگر  روزة  مستحب يا روز ه اي که وقت آن معين نيست باشد ، صحيح بودن آن اشکال دارد .

 

(مساله1637) اگر زن بعد از اذان صبح از خون حيض يانفاس پاک شود ، يا در بين روز خون حيض يا نفاس ببيند اگر چه نزديک مغرب باشد ، روزة او باطل است .

 

(مساله1638) اگر زن غسل حيض  يا نفاس  را  فراموش کند و بعد از يک روز يا يا چند روز يادش بيايد ، روزه هائي که گرفته صحيح است .

 

(مساله1639) اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاک شود و در غسل کردن کوتاهي کند و تا اذان غسلل نکند و در تنگي وقت تيمم هم نکند ، روزه اش باطل است . ولي  چنانچه  کوتاهي نکند  و  در  تنگي  وقت تيمم هم نکند ، روزه اش باطل است . ولي چنانچه کوتاهي نکند مثلاً منتظر باشد که حمام زنانه شود ، اگر چه سه مرتبه بخوابد و تا اذان غسل نکند ، در صورتي که تيمم کند روزة او صحيح است .

 

 

(مساله1640) اگر زني که در حال استحاضه است ، غسل هاي خود را به تفضيلي که در احکام استحاضه گفته شد بجا آورد ، روزة او صحيح است .

 

(مساله1641) اگر كسي که مس ميت کرده يعني جائي از بدن خود را به بدن ميت رسانده مي  تواند  بدون  غسل  مس ميت روزه بگيرد ، و اگر در حال روزه هم ميت را مس نمايد روزة او باطل نمي شود .

  

8-اماله کردن

 

(مساله1642) اماله کردن با چيز روان اگر چه از روي ناچاري و براي معالجه باشد روزه را باطل ميکند ولي استعمال شياف هائي که براي معالجه است اشکال ندارد .

  

9- قي کردن

 

(مساله1643) هر گاه روزه دار عمداً قي کند ، اگر چه به واسطة مرض و مانند آن ناچار باشد ، روزه اش باطل مي شود ولي اگر سهواً يا بي اختيار قي کند اشکال ندارد .

 

(مساله1644) اگر در  شب  چيزي بخورد  که  مي داند  به  واسطة خوردن آن ، در روز بي اختيار قي مي کند ، احتياط واجب آن است که روزة آن روز را قضا نمايد .

 

(مساله1645) اگر  روزه دار  بتواند  از قي  کردن خود داري کند ، چنانچه براي او ضرر و مشقت نداشته باشد ، بايد خودداري نمايد .

 

(مساله1646) اگر مگس در گلوي روزه دار برود ، چنانچه بقدري پائين رود که به فرو بردن  آن  خوردن  نمي گويند لازم نيست آن را بيرون آورد و روزة او صحيح است و اگر به اين مقدار پائين نرود  و  بداند که به واسطة آوردن آن قي ميکند واجب نيست بيرون آوردن و روزه اش صحيح است .

 

(مساله1647) اگر سهواً چيزي را فرو ببرد و پيش از رسيدن به شکم يادش بيايد که روزه است  ،  چنانچه  بقدري پائين رفته باشد که اگر آن را داخل شکم کند خوردن نمي گويند لازم نيست آن را بيرون آورد و روزة او صحيح است .

 

(مساله1648) اگر يقين  داشته  باشد که به واسطة آروغ زدن چيزي از گلو بيرون مي آيد ، نبايد عمداً آروغ بزند ولي اگر يقين نداشته باشد اشکال ندارد .

 

(مساله1649) اگر آروغ بزند و بدون اختيار چيزي در گلو يا دهانش بيايد ، بايد آن را بيرون بريزد و اگر بي اختيار فرو رود ، روزه اش صحيح است .

  

احکام چيزهائي که روزه را باطل مي کند

 

(مساله1650) اگر انسان عمداً و از روي اختيار کاري که روزه را باطل مي کند انجام دهد ، روزة ا و  باطل  مي شو د  چه  عالم  باشد  چه جاهل حتي بنابر احتياط واجب در مورد جاهل قاصر و چنانچه از روي عمد نباشد اشکال  ندارد  ولي  جنب  اگر بخوابد و به تفصيلي که در مساله 1630گفته شد تا اذان صبح غسل نکند روزة باطل است .

 

(مساله1651) اگر روزه دار سهواً يکي از کارهائي که روزه را باطل مي کند انجام دهد و به خيال  اينکه  روزه اش  باطل شده   ، عمداً دوباره يکي از آنها را بجا آورد ، روزة او باطل مي شود .

 

(مساله1652) اگر  چيزي  به  زور  د ر  گلوي روزه دار بريزند ، يا سر او را به زور در آب فرو برند ، روزة او باطل نمي شود . ولي اگر  مجبورش  کنند  که  روزة  خود  را باطل کند مثلاً به او  بگويند  اگر  غذا  نخوري  ضرر  مالي  يا جاني به تو مي زنيم و خودش براي جلوگيري از ضرر چيزي بخورد ، روزة او باطل مي شود .

 

(مساله1653) روزه دارنبايد جائي برود که مي داند چيزي در گلويش مي ريزند يا مجبورش مي کنند  که  خودش روزة خود را باطل کند و اگر برود و چيزي در گلويش بريزند يا از روي ناچاري  کاري  که  روزه  را باطل مي کند انجام دهد روزه اش باطل مي شود بلکه اگر قصد رفتن کند اگر چه نرود روزه اش باطل است .

  

آنچه براي روزه دار مکروه است

 

(مساله1654) چند چيز براي روزه دار مکروه است  و   از آن جمله است . دوا ريختن به چشم و سرمه کشيدن در صورتي که مزه يا بوي آن به  حلق نرسد  ،  انجام دادن هر کاري که مانند خون گرفتن و حمام رفتن باعث ضعف مي شود جايز نيست  ،  بو کردن  گياه هاي معطر ، نشستن زن  در  آب  ،  استعمال  شياف، تر کردن لباسي که در بدن است ، کشيدن دندان  و  هر  کاري  که به واسطة آن از دهان خون بيايد ، مسواک کردن به چوب تر ، و نيز مکروه است انسان بدون قصد بيرون آمدن مني زن خود را ببوسد ، يا کاري کند که شهوت خود را به حرکت آورد . و اگر به قصد بيرون آمدن مني باشد ، روزة او باطل مي شود .

 

 

جاهائي که قضا و کفاره واجب است

 

(مساله1655)  اگر در روزة رمضان عمداً قي کند يا در شب جنب شود و به تفصيلي که در مساله 1630گفته شد  سه  مرتبه بيدار شود و بخوابد و تا اذان صبح بيدار نشود فقط بايد قضاي آن روز را بگيرد و چنانچه عمداً اماله کند يا سر زير آب ببرد بنابر احتياط واجب بايد کفاره  هم بدهد و اگر کار ديگري که روزه را باطل مي کند عمداً انجام دهد قضا و کفاره بر او واجب مي شود .

 

(مساله1656) اگر به واسطة ندانستن مساله کاري انجام دهد که روزه را باطل ميکند ، چنانچه مي توانسته مساله را ياد بگيرد بنابر احتياط کفاره بر او واجب مي شود و اگر نمي توانسته مسئله را ياد بگيرد يا اصلاً ملتفت مساله نبوده يا يقين داشته که فلان چيز روزه را باطل نمي کند ، کفاره بر او واجب نيست .

  

کفاره روزه

 

(مساله1657) کسي که کفارة روزة رمضان بر او واجب است ، بايد به دستوري که بعداً گفته   ميشود دو ماه روزه بگيرد ، يا شصت فقير را سير کند يا به هر کدام يک مُد که تقريباً ده  سير  است  طعام  يعني  گندم  يا جو و مانند اينها بدهد ، و چنانچه اينها برايش ممکن نباشد ، هر چند مُد که مي تواند به  فقراء طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد ، بايد استغفار کند  ،  اگر چه  مثلاً يک مرتبه بگويد استغفراللهَ و احتياط واجب آن ايت که هر وقت بتواند کفاره را بدهد .

 

(مساله1658) کسي که  مي خواهد دو ماه کفارة روزة رمضان رابگيرد ، بايد سي و يک روز آن را پي در پي بگيرد و اگر بقية آن پي در پي نباشد اشکال ندارد .

 

(مساله1659) کسي که مي خواهد دو ماه کفارة روزة رمضان را بگيرد ، نبايد موقعي شروع کند که در بين سي و يک روز ، روزي باشد که مانند عيد قربان ، روزة ان حرام است .

 

(مساله1660) کسي که بايد پي در پي روزه بگيرد ، اگر در بين آن بدون عذر يک روز روزه نگيرد  ،  بايد  روز ها   از  سر بگيرد و همچنين اگر وقتي شروع کند که در بين آن به روزي برسد که روزة آن واجب است ، مثلاً به روزي برسد که نذر کردهآن روز را روزه بگيرد ، بايد روزه ها را از سر بگيرد . در صورتي که از اول  متوجه  اين  موضوع  بوده  و  يا  شک داشته است .

 

(مساله1661) اگر در بين روز هائي که بايد پي در پي روزه بگيردد عذري مثل حيض ، يا نفاس  ،  يا  سفري  که  در  رفتن آن مجبور است ، براي او پيش آيد ، بعد از برطرف شدن عذر واجب نيست روزه ها را از بگيرد . بلکه بية را بعد از برطرف شدن عذر بجا مي آورد .

 

(مساله1662) اگر به چيز حرامي روزة خود را باطل کند ، چه آن چيز اصلاً حرام باشد مثل شراب و زناء ، يا به جهتي حرام شده باشد ، مثل نزديکي کردن با عيال خود در حال حيض ،  بنابر  احتياط  کفارة  جمع  بر او واجب مي شود يعني بايد يک بنده آزاد کند و دو ماه روزه بگيرد و شصت فقير را سير کند ، يا به هر کدام آنها يک مد که تقريباً ده سير است ، گندم يا  جو  يا  نان  و مانند اينها بدهد . و چنانچه هر سه برايش ممکن نباشد ، هر کدام آنها که ممکن است بايد انجام دهد .

 

(مساله1663) اگر روزه دار دروغي را به خدا وپيغمبر ( صلي الله عليه و آله وسلم ) نسبت دهد ، کفارة جمع که تفصيل آن در مساله پيش گفته شد بنابر احتياط بر او واجب است .

 

(مساله1664) اگر  روزه دار  در  يک  روز  ماه رمضان چند مرتبه جماع کند ، بنابر احتياط واجب براي هر دفعه يک کفاره بر او واجب است و اگر جماع حرام باشد مثل نزديکي با زن خود در حال حيض يا زنا و تعدد پيدا کند براي  هر  دفعه  يک  کفارة جمع واجب مي شود .

 

(مساله1665) اگر روزه دار در يک روز ماه رمضان چند مرتبه غير جماع کار ديگري که روزه را باطل مي کند انجام دهد ، براي همة آنها يک کفاره کافي است .

 

(مساله1666) اگر  روزه  دار  جماع  حرام کند و بعد با حلال خود جماع نمايد يک کفارة جمع و يک کفارة غير جمع که يکي از سه چيز است را بايد بجابيآورد .

 

(مساله1667) اگر  روزه  دار  کاري که حلال است و روزه را باطل مي کند ، انجام دهد ، مثلاً آب بياشامد و بعد کار ديگري که حرام است و روزه را باطل مي کند انجام دهد ، مثلاً غذاي حرامي بخورد دو ماه روزه بگيرد يا شصت فقير را سير کند کافي است .

 

(مساله1668) اگر روزه دار آروغ بزند و چيزي در دهانش بيايد . چنانچه عمداً آن را فرو ببرد . روزه اش باطل است . و بايد قضاي آن را بگيرد و کفاره هم بر او واجب مي شود . و اگر خوردن آن چيز حرام باشد ، مثلاً موقع آروغ زدن خون يا غذائي که از غذا بودن خارج شده  ،  به دهان او بيايد و عمداًُ آن را فرو برد ، بايد قضاي آن روز را بگيرد و بنابر احتياط کفارة جمع هم بر او واجب مي شود .

 

(مساله1669) اگر نذر کند که روز معيني را روزه بگيرد ، چنانچه در آن روز عمداً روزة خود را باطل کند ، بايد يک بنده آزاد نمايد يا دو ماه پي در پي روزه بگيرد يا به شصت فقير طعام دهد .

 

(مساله1670) کسي که مي تواند وقت را  تشخيص دهد ، اگر به گفتة کسي که مي گويد مغرب شده افطار کند و بعد بفهمد مغرب نبوده است ، قضا و کفاره بر او واجب مي شود .

 

(مساله1671)  کسي  که عمداً‌ روزة خود را باطل کرده ، اگر بعد از ظهر مسافرت کند ، يا پيش از ظهر براي فرار از  کفاره سفر نمايد ، کفارة او ساقط نمي شود بلکه اگر قبل از ظهر مسافرتي براي او پيش آمد کند ، بنابر احتياط کفاره بر او واجب است .

 

(مساله1672) اگر عمداً روزة خود را باطل کند . و بعد عذري مانند حيض يا نفاس يا مرض براي او پيدا شود . کفاره بر او واجب نيست .

 

(مساله1673) اگر  يقين کند که روز اول ماه رمضان است و عمداً روزة خود را باطل کند بعد معلوم شود که آخر شعبان بوده کفاره بر او واجب نيست .

 

(مساله1674) اگر انسان شک کند که آخر رمضان است يا اول شوال و عمداً روزه خود را باطل کند ، بعد معلوم شود اول شوال بوده کفاره بر او واجب نيست .

 

(مساله1675) اگر روزه دار در ماه رمضان با زن خود که روزه دار است جماع کند چنانچه زن را مجبور کرده باشد ، کفارة روزة خود ش و روزة زن را بايد بدهد .

 

(مساله1676) اگر زني شوهر روزه دار خود را مجبور کند که جماع نمايد ، يا کار ديگري که روزه را  باطل مي کند ، انجام دهد واجب نيست کفارة روزة شوهر را بدهد .

 

(مساله1677) اگر روزه دار در ماه رمضان ، با زن خود که روزه دار است جماع کند چنانچه  به  طوري زن را مجبور کرده باشد که از خود اختياري نداشته باشد و در بين جماع زن راضي شود ، بايد مرد دو کفاره بدهد و اگر  با  اراده  و  اختيار عمل را انجام دهد اگر چه مجبورش کرده باشد مرد بايد کفارة خودش و زن را بدهد .

 

(مساله1678) اگر روزه دار در ماه رمضان با زن خود که خواب است جماع نمايد ، يک کفاره بر او واجب مي شود و روزة زن صحيح است و کفاره هم بر او واجب نيست .

 

(مساله1679) اگر  مرد  زن خود را مجبور کند که غير جماع کار ديگري که روزه را باطل مي کند بجا آورد ، کفارة زن را نبايد بدهد و بر خود زن کفاره واجب نيست .

 

(مساله1680) کسي که به واسطة مسافرت يا مرض روزه نمي گيرد ، نمي تواند زن روزه دار خود را مجبور به جماع کند ، ولي اگر او را مجبور نمايد کفاره بر مرد نيز واجب نيست .

 

(مساله1681) انسان نبايد در بجا آوردن کفاره کوتاهي کند ، ولي لازم نيست فوراً آن را انجام دهد .

 

(مساله1682) اگر کفاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را بجا نياورد ، چيزي بر آن اضافه نمي شود .

 

(مساله1683) کسي که بايد براي کفارة يک روز شصت فقير را طعام بدهد ، اگر به شصت  فقير  دسترسي  دار د  ،  نبايد به هر کدام از آنها بيشتر از يک مد که تقريباً ده سير است  طعام  بدهد  ،  يا  يک  فقير  را  بيشتر  ا ز يک مرتبه سير نمايد ، ولي چنانچه انسان اطمينان  داشته باشد  که  فقير  طعام  را  به عيالات خود مي دهد يا به آنها مي خوراند مي تواند براي هر يک از عيالات فقير اگر چه صغير باشند ، يک مد به آن فقير بدهد .

 

(مساله1684) کسي که قضاي روزة رمضان را گرفته ، اگر بعد از ظهر عمداً کاري که روزه را  باطل  مي کند انجام دهد ، بايد به ده فقير هر کدام يک مد که تقريباً ده سير است بدهد و اگر نمي تواند بنابر احتياط واجب بايد سه روز پي در پي روزه بگيرد .

 

 

 

جاهائي که فقط قضاي روزه واجب است

 

 

 

(مساله1685) در چند صورت فقط قضاي روزه بر انسان واجب است و کفاره واجب نيست  ،  اول  آنکه روزه دار در روز ماه رمضان عمداً قي کند . دوم آنکه در شب ماه رمضان جنب  باشد  و به  تفصيلي که  در  مساله  1630 گفته شد تا اذان صبح از خواب سوم بيدار نشود . سوم  عملي  که  روزه را باطل مي کند بجا نياورد ولي نيت روزه نکند ، يا ريا کند ، يا قصد  کند  که  روزه  نباشد ، يا قصد کند کاري که روزه را باطل مي کند انجام دهد . چهارم آنکه در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش کند و با حال جنابت يک روز يا چند روزه بگيرد .  پنجم آنکه در ماه رمضان بدون اينکه تحقيق کند صبح شده يا نه ، کاري که روزه را باطل مي کند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده . و نيز اگر بعد از تحقيق با اينکه گمان دارد صبح شده ، کاري که روزه را باطل مي کند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده قضاي آن روز  بر  او  واجب است  ،  ولي اگر بعد از تحقيق گمان يا يقين کند که صبح نشده و چيزي بخورد و بعد معلوم شود صبح  بوده  قضا واجب نيست بلکه اگر بعد از تحقيق شک کند که صبح شده  يا  نه  و  کاري که روزه را باطل مي کند انجام دهد ، بعد معلوم شود  صبح بوده ، قضا واجب نيست . ششم آنکه کسي بگويد صبح نشده و انسان به گفتة او کاري که روزه را  باطل  مي کند  انجام  دهد.  بعد معلوم شود صبح بوده است . هشتم آنکه کور و مانند به گفتة  کس  ديگر  افطار کند بعد معلوم شود مغرب نبوده است . نهم آنکه در هواي صاف به واسطة  تاريکي  يقين  کند که مغرب شده وافطار کند ، بعد معلوم شود مغرب نبوده است ، ولي اگر در هواي ابر به گمان اينکه مغرب شده افطار کند ، بعد معلوم شود مغرب نبوده قضا لازم نيست . دهم آنکه براي خنک شدن ، يا بي جهت مضمضه کند يعني آب در دهان بگرداند و بي اختيار فرو برد ولي اگر فراموش کند که روزه است و آب را فرو دهد ، يا براي وضو مضمضه کند و بي اختيار فرو رود ، قضا بر او واجب نيست .

 

(مساله1686) اگر غير آب چيزي ديگري را در دهان ببرد و بي اختيار فرو رود يا آب داخل بيني کند و بي اختيار فرو رود ، قضا بر او واجب نيست .

 

(مساله1687) مضمضه زياد براي روزه دار مکروه است . واگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو برد ، بهتر است سه مرتبه آب دهان را بيرون بريزد .

 

(مساله1688) اگر انسان بداند که به واسطة مضمضه بي اختيار ، يا از روي فراموشي آب وارد گلويش مي شود ، نبايد مضمضه کند.

 

(مساله1689) اگر در ماه رمضان ، بعد از تحقيق يقين کند که صبح نشده و کاري که روزه را باطل مي کند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده قضا لازم نيست .

 

(مساله1990) اگر انسان شک کند که مغرب شده يا نه ، نمي تواند افطار کند ولي اگر شک  کند  که صبح شده يا نه ، پيش از تحقيق هم مي تواند کاري که روزه را باطل مي کند انجام دهد .

 

 

احکام روزة قضا

 

 

 

(مساله1691) اگر ديوانه عاقل شود ، واجب نيست روزه هاي وقتي را که ديوانه بوده قضا نمايد .

 

(مساله1692) اگر کافر مسلمان شود ، واجب نيست روزه هاي وقتي کافر بوده قضا نمايد

 

(مساله1693) روزه اي که از  انسان  به  واسطة  مستي فوت شده ، بايد قضا نمايد ، اگر چه  چيزي  را  که  به  واسطة آن مست شده ، براي معالجه خورده باشد بلکه اگر نيت روزه کرده و مست شده اگر در اثناء روز از مستي بيرون آيد بنابر احتياط واجب بايد روزه را تمام و نيز قضا نمايد و اگر در حال مستي روزه را تمام کرده باشد قضا نمايد .

 

(مساله1694) اگر براي عذري چند روز روزه نگيرد و بعد شک کند که چه وقت عذر او بر طرف  شده  مي تواند  مقدار کمتر را که احتمال مي دهد روزه نگرفته قضا نمايد ، مثلاً کسي که  پيش  از  ماه رمضان مسافرت کرده و نمي داند پنجم رمضان از سفر برگشته يا ششم ، مي تواند پنج روزه بگيرد و نيز کسي هم که نمي داند چه وقت عذر برايش پيدا شده ، مي تواند  مقدا ر  کمتر  را  قضا  نمايد  ، مثلاً اگر در آخر هاي ماه رمضان مسافرت کند و بعد از رمضان برگردد و نداند که بيست و پنجم رمضان مسافرت کرده ، يا بيست وششم ، مي تواند مقدار کمتر يعني پنج روز را قضا کند .

 

(مساله1695) اگر از چند  ماه  رمضان  روزة قضا داشته باشد ، قضاي هر کدام را که اول بگيرد مانعي ندارد . ولي اگر وقت قضاي رمضان  آخر  تنگ باشد  ،  مثلاً پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به رمضان مانده باشد احتياط مستحب آن است که اول قضاي رمضان آخر را بگيرد .

 

(مساله1696) اگر قضاي روزة چند رمضان بر او واجب باشد و در نيت معين نکند ، روزه اي را که مي گيرد قضاي کدام رمضان است ، قضاي سال اول حساب مي شود .

 

(مساله1697) کسي که قضاي روزة رمضان را گرفته ، اگر وقت قضاي روزة او تنگ نباشد ، مي تواند پيش از ظهر روزة خود را باطل نمايد .

 

(مساله1698) اگر  قضاي  روزة معيني  را  گرفته باشد ، احتياط واجب آن است که بعد از ظهر روزه را باطل نکند .

 

(مساله1699) اگر به واسطة مرض ، يا حيض ، يا نفاس ، روزه رمضان را نگيرد و پيش از تمام شدن رمضان بميرد ، لازم نيست روزه هائي را که نگرفته براي او قضا کنند .

 

(مساله1700) اگر  به  واسطة  مرضي  روزة رمضان را نگيرد و مرض او تا رمضان سال بعد طول بکشد ، قضاي روزه هائي را که نگرفته بر او واجب نيست و بايد براي هر روز يک مد که  تقريباً  ده  سير  است  طعام   يعني  گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد ، ولي اگر به واسطة عذر ديگري مثلاً براي مسافرت روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقي بماند ، روزهائي را که نگرفته بايد قضا کند و احتياط مستحب آن است که براي هر روز يک مد طعام هم به فقير بدهد .

 

(مساله1701) اگر به واسطة مرضي روزة رمضان مرض او بر طرف شود ولي عذر ديگري پيدا  کند  که  نتواند  تا  رمضان  بعد قضاي روزه را بگيرد بايد روزه هائي را که نگرفته قضا نمايد . و نيز اگر در ماه رمضان ،  غير  مرض  عذر ديگري  داشته باشد و بعد از رمضان آن عذر  بر طرف شود  و  تا رمضان سال بعد به واسطه مرض نتواند روزه بگيرد ، روزه هائي را که نگرفته بايد قضا کند .

 

(مساله1702) اگر در ماه رمضان به واسطة عذري روزه نگيرد و بعد از رمضان عذر او بر  طرف  شود  و  تا  رمضان آينده عمداً قضاي روزه را نگيرد ، بايد روزه را قضا کند و براي هر روز يک مد گندم يا جو و مانند اينها هم بهفقير بدهد .

 

(مساله1703) اگر در قضاي روزه کوتاهي کند تا وقت تنگ شود و در تنگي وقت عذري پيدا کند  ،  بايد  قضا را بگيرد و براي هر روز يک مد گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد بلکه اگر موقعي که عذر  دارد  ، تصميم داشته باشد که بعد از بر طرف شدن عذر روزه هاي خود را قضا کند و پيش از آنکه قضا نمايد در تنگي وقت عذر روز ه هاي خود را قضا کند و پيش از آنکه قضا نمايد در تنگي وقت عذر روز هاي خود را قضا کند و پيش از آنکه قضا نمايد در تنگي وقت عذر پيدا کند بايد قضاي آن را بگيرد ، و احتياط واجب آن است که براي هر روز يک مد غذا به فقير بدهد .

 

(مساله1704) اگر مرض انسان چند سال طول بکشد ، بعد از آنکه خوب شد اگر تا رمضان آينده به مقدار قضا وقت داشته باشد بايد قضاي  رمضان  آخر  را  بگيرد  و  براي هر روز از ساللهاي  پيش  يک  مد  که  تقريباً  ده سير است ، طعام يعني گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد .

 

(مساله1705) کسي  که  بايد براي هر روز يک مد طعام به فقير بدهد ، مي تواند کفارة چند روز را به يک فقير بدهد .

 

(مساله1706) اگر قضاي روزة رمضان را چند سال تاخير بيندازد بايد قضا را بگيرد بگيرد و براي هر روز يک مد طعام به فقير بدهد .

 

(مساله1707) اگر روزة رمضان را عمداً نگيرد ، بايد قضاي آن را بجا آورد و براي هر روز دو ماه روزه بگيرد يا به شصت فقير طعام بدهد ، يا بنده آزاد کند و چنانچه تا رمضان آينده قضاي آن روزه را بجا نياورد ، براي هر روز نيز دادن يک مد طعام لازم است .

 

(مساله1708) اگر روزة رمضان را عمداً‌ نگيرد و در روز مکرر جماع کند کفاره هم مکرر مي شود ولي اگر چند مرتبه کار ديگري که روزه را باطل مي کند انجام دهد مثلاً چند مرتبه غذا بخورد يک کفاره کافي است .

 

(مساله1709) بعد از مرگ پدر ومادر پسر بزرگتر بايد قضاي نماز و روزه آنها را به تفصيلي که در مساله 1390 گفته شد بجا آورد .

 

(مساله1710) اگر پدر و مادر غير از روزة رمضان ، روزة واجب ديگري را مانند روزة نذر نگرفته باشد بنابر احتياط واجب بايد پسر بزرگتر قضا نمايد ولي اگر براي روزه اجير شده و نگرفته باشند بر پسر بزرگ لازم نيست .

 

احکام روزة مسافر

 

 

 

(مساله1711) مسافري که بايد نمازهاي چهار رکعتي را در سفر دو رکعت بخواند ، نبايد روزه  بگيرد و مسافري که نمازش را تمام مي خواند مثل کسي که شغلش مسافرت يا سفر او معصيت است ، بايد در سفر روزه بگيرد .

 

(مساله1712) مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد . ولي اگر براي فرار از روزه باشد مکروه است .

 

(مساله1713) اگر  غير  روزة  رمضان  روزة معين ديگري بر انسان واجب باشد مثلاً نذر کرده  باشد  روز معيني را روزه بگيرد بنابر احتياط واجب تا ناچار نشود نمي تواند در آن روز مسافرت کند . وا گر  در سفر باشد چنانچه ممکن است بايد بنابر احتياط لازم قصد کند که ده روز در جائي بماند و آن روز را روزه بگيرد .

 

(مساله1714) اگر نذر کند روزه بگيرد و روز آن را معين نکند ، نمي تواند آن را در سفر بجا آورد . ولي چنانچه نذر کند روز معيني را در سفر روزه بگيرد بايد آن را در سفر بجا آورد و  نيز  اگر  نذر  کند  روز  معيني  را چه مسافر يا نباشد ، روزه بگيرد بايد آن روز را اگر چه مسافر باشد روزه بگيرد .

 

(مساله1715) مسافر مي تواند براي خواستن حاجت سه روز در مدينه طيبه روز مستحبي بگيرد .

 

(مساله1716) کسي که نمي داند روزة    مسافر  باطل  است اگر در سفر روزه بگيرد و در بين روز مساله را بفهمد روزه اش باطل  مي  شود . و اگر تا مغرب  نفهمد روزه اش صحيح است .

 

(مسافر1717) اگر فراموش کند که مسافر است ، يا فراموش کند که روزة مسافر باطل مي باشد و در سفر روزه بگيرد روزة او باطل است.

 

(مساله1718) اگر روزه دار بعد از ظهر مسافرت نمايد ، بايد روزة خود را تمام کند و اگر پيش از ظهر مسافرت کند ، وقتي به حد ترخص برسد يعني بجائي برسد که ديوار شهر را نبيند  و  صداي اذان آن  را  نشنود  ،  بايد  نيت روزه نداشته باشد و اگر پيش از آن روزه را باطل کند بنابر احتياط کفاره نيز بر او واجب است .

 

(مساله1719) اگر مسافر پيش از ظهر به وطنش برسد ، يا بجائي برسد که مي خواهد ده  روز  در  آنجا  بماند ، چنانچه کاري که روزه را باطل مي کند انجام نداده ، بايد آن روز را روزه بگيرد و اگر انجام داده ، نمي تواند آن روز را روزه بگيرد .

 

(مساله1720) اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد ، يا بجائي برسد که مي خواهد ده روز در آنجا بماند ، نبايد آن روز را روزه بگيرد .

 

(مساله1721) مسافر و کسي که از روزه گرفتن عذر دارد ، مکروه است در روز ماه رمضان جماع نمايد و در خوردن و آشاميدن کاملاً خود را سير کند .

 

 

 

کساني که روزه بر آنها واجب نيست  

 

 

 

(مساله1722) کسي که به واسطة پيري نمي تواند روزه بگيرد ، يا براي او مشقت دارد ، روزه  بر  او  واجب  نيست . ولي در صورت دوم بايد براي هر روز يک مد که تقريباً ده سير است گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد .

 

(مساله1723) کسي که به واسطة پيري روزه نگرفته ، اگر بعد از ماه رمضان بتواند روزه بگيرد ، بنابر احتياط مستحب بايد قضاي روزه هائي را که نگرفته بجا آورد .

 

(مساله1724) اگر انسان مرضي دارد که زياد تشنه مي شود و نمي تواند تشنگي را تحمل  کند  ،  يا  براي  او  مشقت دار د ، روزه بر او واجب نيست . ولي در صورت دوم بايد براي  هر  روزه  يک مد گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد . و احتياط واجب آن است که بيشتر  از مقداري که ناچار است آب نياشامد و چنانچه بعد بتواند روزه بگيرد ، بنابر احتياط مستحب بايد روزه هائي که نگرفته قضا نمايد .

 

(مساله1725) زني  که زائيدن او نزديک است و روزه براي حملش ضرر دارد روزه بر او واجب  نيست  .  و  بايد  براي  هر  روز  يک مد طعام يعني گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد . و نيز اگر روزه براي خودش ضرر دارد ، روزه بر او واجب نيست و بنابر احتياط واجب بايد  براي  هر  روز يک مد طعام به فقير بدهد . و در هر دو صورت روزه هائي را که نگرفته بايد قضا نمايد .

(مساله1726) زني که بچه شير مي دهد و شير او کم است چه مادر بچه ، يا داية او باشد  ،  يا  بي اجرت شير مي دهد ، اگر روزه براي بچه اي که شير مي دهد ضرر دارد روزه بر او واجب نيست . و بايد براي هر روز يک مد طعام يعني گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد و نيز اگر براي خودش ضرر دارد ، روزه  بر او واجب نيست ، و بنابر احتياط واجب بايد براي  هر  روز  يک مد طعام به فقير بدهد . و در هر دو صورت روزه هائي را که نگرفته بايد قضا  نمايد ، و اگر کسي پيدا شود که بي اجرت بچه را شير دهد ، يا براي شير دادن بچه از پدر  يا  مادر  بچه  يا  از  کس  ديگري که اجرت او را بدهد اجرت بگيرد ، احتياط واجب آن است که بچه را به او بدهد وروزه بگيرد .

 

 

 

 

 

راه ثابت شدن اول ماه 

 

 

 

(مساله1727) اول ماه به پنج چيز ثابت مي شود :

اول : آنکه خود انسان ماه را ببيند .

 دوم  :  عده اي  که  از  گفتة  آنان  يقين پيدا مي شود ، بگويند ماه را ديده ايم . و همچنين است هر چيزي که به واسطة آن يقين پيدا شود .

سوم : دو مرد عادل بگويند که در شب ماه  را  ديده ايم  ،  ولي  اگر  صفت  ماه  را  برخلاف يکديگر بگويند و يا آسمان صاف  باشد  و  جمعيت  زيادي  با  دقت  تمام  براي  ديدن  ماه اجتماع کنند و نبينند در اين صورت که احتمال عقلاني براي اشتباه آن دو نفر هست بگويند ، اول ماه ثابت نمي شود . اما اگر در تشخيص بعض خصوصيات اختلاف داشته باشند مثل آنکه يکي بگويدماه بلند بود و ديگري بگويد نبود به گفتة آنان اول ماه ثابت مي شود .

چهارم : سي روز از اول ماه شعبان بگذرد که به واسطة آن ، اول ماه رمضان ثابت مي شود و سي روز از اول رمضان بگذرد که به واسطة آن ، اول ماه شوال ثابت مي شود .

پنجم : حاکم شرع حکم کند که اول ماه است .

(مساله1728) اگر حاکم شرع حکم کند که اول ماه است ، کسي هم تقليد او را نمي کند ، بايد به حکم او عمل نمايد . ولي کسي که مي داند حاکم شرع اشتباه کرده ، نمي تواند به حکم او عمل نمايد .

 

(مساله1729) اول ماه با پيشگوئي منجمين ثابت نمي شود . ولي اگر انسان از گفتة آنان يقين پيدا کند ، بايد به آن عمل نمايد .

 

(مساله1730) بلند  بودن  ماه  يا  دير  غروب  کردن  آن ، دليل نمي شود که شب پيش شب اول ماه بوده است .

 

(مساله1731) اگر اول ماه رمضان براي کسي ثابت نشود و روزه نگيرد ، چنانچه دو مرد عادل بگويند که شب پيش ماه را ديده ايم ، بايد روزه آن روز را قضا نمايد .

 

(مساله1732) اگر در شهري اول ماه ثابت شود ، در شهرهاي ديگر چه دور باشند چه نزديک  در  افق متحد باشند يا نه همين قدر که در شب بودن آن شب متل مکه و کراچي يا لندن و کابل نه مثل تهران و واشنگتن اشتراک داشته باشند ثابت مي شود .

 

(مساله1733) اول ماه به تلگراف ثابت نمي شود ، مگر انسان بداند که تلگراف از روي حکم حاکم شرع يا شهادت دو مرد عادل بوده است .

 

(مساله1734) روزي را که انسان نمي آخر رمضان است يا اول شوال ، بايد روزه بگيرد . ولي اگر پيش از مغرب بفهمد که اول شوال است بايد افطارکند .

 

(مساله1735) اگر زنداني نتواند به ماه رمضان يقين کند ، بايد به گمان عمل نمايد . و اگر آن هم ممکن نباشد ، هر ماهي را که روزه بگيرد صحيح است ، و بنابر احتياط واجب بايد  بعد  از  گذشتن  يازده ماه از ماهي که روزه گرفته ، دوباره يک ماه روزه بگيرد ولي اگر بعد گمان پيدا کرد بايد به آن عمل نمايد .

  

 

روزه هاي حرام و مکروه

 

 

 

(مساله1736) روزة عيد فطر و قربان ، حرام است و نيز روزي را که انسان نمي داند آخر شعبان است ، يا اول رمضان ، اگر به نيت اول رمضان روزه بگيرد حرام مي باشد .

 

(مساله1737) اگر زن به واسطة گرفتن روزة مستحبي حق شوهرش از بين برود ، جايز نيست  روزه  بگيرد  بلکه  اگر حق شوهر هم از بين نرود ، احتياط واجب آن است که بدون اجازة او روزه مستحبي نگيرد .

 

(مساله1738) اولاد  با  نهي پدر ومادر مخصوصاً در صورتي که روزه گرفتن آنها موجب اذيت پدر ومادر باشد از گرفتن روزه مستحبي خودداري کنند .

 

(مساله1739) کسي که مي داند روزه براي او ضرر ندارد ، اگر چه دکتر بگويد ضرر دارد ، بايد  روزه  بگيرد  و  کسي  که  يقين  يا  گمان دارد که روزه برايش ضرر دارد اگر چه دکتر بگويد ضرر ندارد ، بايد روزه نگيرد و اگر روزه بگيرد صحيح نيست .

 

(مساله1740) اگر انسان احتمال بدهد که روزه برايش ضرر دارد ، و از آن احتمال ترس  براي او پيدا شود چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد ، نبايد روزه بگيرد و اگر روزه بگيرد صحيح نيست .

 

(مساله1741) کسي که عقيده اش اين است که روزه براي او ضرر ندارد ، اگر روزه بگيرد و بعد از مغرب بفهمد روزه براي او ضرر داشته ، بايد قضاي آن را بجا آورد .

 

(مساله1742) غير  از روزه هائي که گفته شد ، روزه هاي حرام ديگري هم هست که در کتابهاي مفصل گفته شده است .

 

(مساله1743) روزة روز عاشورا و روزي که انسان شک دارد روز عرفه است يا عيد قربان مکروه است .

  

 

 

روزه هاي مستحب   

 

 

 

(مساله1744) روزةْ تمام روزهاي سال غير از روزه هاي حرام و مکروه که گفته شد مستحب است . و براي بعضي از روزها بيشتر سفارش شده است که از آن جمله است :

–1 پنجشنبه اول و پنجشنبه آخر هر ماه و چهارشنبه اولي که بعد از روز دهم ماه است و اگر کسي اينها را بجا نياورد، مستحب است قضا نمايد و چنانچه اصلاً نتواند روزه بگيرد ، مستحب است براي هر روز يک مد طعام يا 6 / 12 نخود نقره به فقير بدهد .

2 – سيزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه .

3 – تمام ماه رجب و شعبان و بعضي از اين دو ماه اگر چه يک روز باشد .

4 – روز   عيد  نوروز  ،  بيست و پنجم و بيست ونهم ذي قعده روز اول تا روز نهم ذي حجه ( روز عرفه ) ، ولي اگر  به  واسطة  ضعف روزه نتواند دعاهاي روز عرفه را بخواند ، روزة آن روز مکروه است ، عيد سعيد غدير ( 18 ذي حجه )  ،  روز اول و سوم محرم ، ميلاد مسعود پيغمبر اکرم ( صلي الله عليه و آله و سلم ) ( 17 ربيع الاول ) روز مبعث حضرت رسول اکرم (  صلي الله عليه و آله و سلم ) ( 27 رجب ) ، و اگر کسي روزة مستحبي بگيرد واجب نيست آن را به آخر رساند ، بلکه اگر برادر مومنش او را به غذا دعوت کند ، مستحب است دعوت او را قبول کند . و در بين روز افطار نمايد .  

  

 

 

مواردي که مستحب است

انسان از کارهائي که روزه را باطل مي کند خودداري نمايد

 

 

 

(مساله1745) براي شش نفر مستحب است در ماه رمضان اگر چه روزه نيستند از کاري که روزه را باطل مي کند خودداري نمايند :

اول :  مسافري  که  در سفر کاري که روزه را باطل مي کند انجام داده باشد و پيش از ظهر به وطنش يا بجائي که مي خواهد ده روز بماند برسد .

دوم : مسافري که بعد از ظهر به وطنش يا بجائي که مي خواهد ده روز در آنجا بماند برسد 

سوم  :  مريضي  که  پيش  از ظهر خوب شود و کاري که روزه را باطل مي کند ، انجام داده باشد .

چهارم : مريضي که بعد از ظهر خوب شود .

پنجم : زني که در بين روز از خون حيض يا نفاس پاک شود . 

ششم : کافري که در روز ماه رمضان مسلمان شود .

(مساله1746) مستحب است روزه دار نماز مغرب و عشا را پيش از افطار کردن بخواند . ولي  اگر  کسي  منتظر  ا و است يا ميل زيادي به غذا دارد که نمي تواند با حضور قلب نماز بخواند ، بهتر است اول  افطار  کند  ولي بقدري که ممکن است نماز را در وقت فضيلت آن بجا آورد .