احكام صلح

«صلح» آن است كه انسان با ديگرى توافق كند كه مقدارى از مال يا منفعت مال خود را مِلك او كند، يا از طلب يا حقّ خود بگذرد، خواه در برابر عوض باشد يا بدون عوض.

(مسئله  ) دو نفرى كه چيزى را به يكديگر صلح مى‌كنند، بايد بالغ و عاقل باشند و كسى آنان را مجبور نكرده باشد، قصد صلح داشته باشند و محكمه هم آنان را از تصرّف در اموالشان منع نكرده باشد.

(مسئله  ) لازم نيست صيغه صلح به عربى خوانده شود، بلكه با هر لفظى كه بفهماند با هم صلح و سازش كرده‌اند، صحيح است.

(مسئله  ) اگر كسى گوسفندهاى خود را به چوپان بدهد كه مثلاً يك سال نگهدارى كند و از شير آن استفاده نمايد و مقدارى روغن بدهد، چنانچه شير گوسفند را در مقابل زحمتهاى چوپان و آن روغن صلح كند، صحيح است؛ ولى اگر گوسفند را يك ساله به چوپان اجاره دهد كه از شير آن استفاده كند و در عوض، مقدارى روغن بدهد، اشكال دارد، هرچند صحّت آن خالى از وجه نيست.

(مسئله  ) اگر كسى بخواهد طلب يا حقّ خود را  به ديگرى صلح كند، در صورتى صحيح است كه او قبول نمايد.

(مسئله  ) اگر انسان مقدار بدهى خود را بداند و طلبكار او نداند، چنانچه طلبكار طلب خود را به كمتر از مقدارى كه هست صلح كند، مثلاً پنجاه تومان طلبكار باشد و طلب خود را به ده تومان صلح نمايد، مقدار زيادى براى بدهكار حلال نيست، مگر آنكه مقدار بدهى خود را به او بگويد و او را راضى كند، يا طورى باشد كه اگر مقدار طلب خود را مى‌دانست، باز هم به آن مقدار صلح مى‌كرد.

(مسئله  ) اگر از كسى طلبى دارد كه بايد بعد از مدتى بگيرد، چنانچه طلب خود را به مقدار كمترى صلح كند و مقصودش اين باشد كه مقدارى از طلب خود را گذشت كند و بقيّه را نقد بگيرد، اشكال ندارد.

(مسئله  ) اگر دو نفر چيزى را با هم صلح كنند، با رضايت يكديگر مى‌توانند صلح را به هم بزنند و نيز اگر در ضمن معامله براى هر دو يا يكى از آنان، حقّ به هم زدن معامله را قرار داده باشند، كسى كه آن حق را دارد، مى‌تواند صلح را به هم بزند.

(مسئله  ) تا وقتى خريدار و فروشنده از مجلس معامله متفرّق نشده‌اند، مى‌توانند معامله را به هم بزنند و نيز اگر مشترى حيوانى را بخرد تا سه روز حقّ به هم زدن معامله را دارد؛ ولى كسى كه مال را صلح مى‌كند در اين دو صورت حقّ به هم زدن صلح را ندارد و در هشت صورت ديگر كه در احكام خريد و فروش بيان شد مى‌تواند صلح را به هم بزند.

(مسئله  ) اگر چيزى را كه به صلح گرفته معيوب باشد، مى‌تواند صلح را به هم بزند، ولى نمى‌تواند تفاوت قيمت صحيح و معيوب را بگيرد.

(مسئله  ) هرگاه مال خود را به كسى صلح نمايد و با او شرط كند كه اگر بعد از مرگ وارثى نداشتم، بايد چيزى را كه به تو صلح كردم وقف كنى و او هم اين شرط را قبول كند، بايد به شرط عمل نمايد.