موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
استحاضه
يكى از خونهايى كه از زن خارج مى‌شود خون استحاضه است و زن را در موقع ديدن خون استحاضه، مستحاضه مى‌گويند.
مسأله 398- خون استحاضه در بيشتر اوقات زرد رنگ يا قرمز روشن، و رقيق و سرد و كهنه است، و بدون فشار و سوزش بيرون مى‌آيد ولى ممكن است گاهى سياه يا سرخ تيره و گرم و تازه و غليظ باشد و با فشار و سوزش بيرون آيد.
مسأله 399- استحاضه سه قسم است: قليله، متوسطه، كثيره.
استحاضۀ قليله: آن است كه خون فقط روى پنبه‌اى را كه زن داخل فرج مى‌گذارد، آلوده كند و در آن فرو نرود.
استحاضۀ متوسطه: آن است كه خون در پنبه فرو رود ولى از پشت پنبه جريان نداشته باشد؛ خواه از طرف ديگر پنبه بيرون آيد و به دستمال برسد و خواه به دستمال نرسد، و لازم نيست خون تمام پنبه را فرا بگيرد، بلكه اگر در يك گوشه آن هم فرو رود كافى است.
استحاضۀ كثيره: آن است كه خون از پشت پنبه جريان داشته باشد.
مسأله 400- در تمام اقسام استحاضه احتياط مستحب در زن حامله آن است كه كارهاى استحاضه كثيره را بجا آورد، و بر هر زن مستحاضه واجب است براى هر نماز ظاهر فرج را اگر خون به آن رسيده آب بكشد و به احتياط واجب، پنبه و همچنين دستمال را اگر نجس شده، عوض كند يا آب بكشد.
مسأله 401- در استحاضۀ قليله بايد زن براى هر نماز يك وضو بگيرد.
مسأله 402- در استحاضۀ متوسطه نيز ظاهراً بايد اعمال استحاضه قليله را انجام دهد و كفايت مى‌كند؛ ولى احتياط مستحب آن است كه اگر خون به دستمال نرسيده، براى اولين نماز غسل كند و براى هر روز يك غسل كافى است و اگر عمداً يا از روى فراموشى براى نماز اول غسل نكرد، براى نماز بعدى غسل كند، و همينطور ...، و اگر خون به دستمال رسيده براى نماز صبح يك غسل، و براى نماز ظهر و عصر هم يك غسل بجا آورد و بين نماز ظهر و عصر هم فاصله نيندازد و براى نماز مغرب و عشاء هم يك غسل بجا آورد و بين آن دو فاصله نيندازد و غسل و وضو را هر كدام جلوتر بجا آورد اشكالى ندارد، ولى بهتر است اول وضو بگيرد.
مسأله 403- در استحاضه كثيره بايد براى نماز صبح يك غسل، و براى نماز ظهر و عصر يك غسل، و براى نماز مغرب و عشا هم يك غسل بجا آورد و بين نماز ظهر و عصر و همچنين بين نماز مغرب و عشاء فاصله نيندازد، و اگر فاصله انداخت اشكالى ندارد، ولى بايد براى نماز بعدى دوباره غسل كند، و در هر حال بنابر احتياط واجب براى هر نماز يك وضو بگيرد، و هر يك از وضو يا غسل را كه اول انجام دهد اشكالى ندارد ولى مستحب- بلكه مطابق احتياط استحبابى- است كه اول وضو بگيرد.
مسأله 404- اگر خون استحاضه پيش از وقت نماز بيايد و در وقت نماز قطع شود، چنانچه زن براى آن خون، وضو و غسل بجا نياورده باشد، بايد در هنگام نماز وضو و غسل را بجا آورد.
مسأله 405- اگر استحاضۀ قليلۀ زن بعد از نماز صبح متوسطه شود، بنابر احتياط مستحب براى نماز ظهر و عصر غسل هم كند، و اگر بعد از نماز ظهر و عصر متوسطه شود، بنابر احتياط مستحب براى نماز مغرب و عشا غسل هم نمايد.
مسأله 406- اگر استحاضۀ قليله يا متوسطۀ زن، بعد از نماز صبح كثيره شود بايد براى نماز ظهر و عصر يك غسل، و براى نماز مغرب و عشا غسل ديگرى بجا آورد، و اگر بعد از نماز ظهر و عصر كثيره شود، بايد براى نماز مغرب و عشا غسل نمايد. و اگر بعد از نماز ظهر و پيش از نماز عصر كثيره شود، بايد براى نماز عصر غسل كند و براى نماز مغرب و عشا هم غسل ديگرى بنمايد، همچنين اگر بعد از نماز مغرب و پيش از نماز عشا كثيره شود، بايد براى نماز عشا غسل نمايد و در تمام صورتها بنابر احتياط واجب براى هر نماز وضو بگيرد.
مسأله 407- مستحاضۀ كثيره يا متوسطه اگر پيش از داخل شدن وقت نماز براى نماز غسل كند، غسل او باطل است، ولى نزديك اذان صبح جايز است به قصد رجاءً غسل نموده و نماز شب را بخواند، هرچند مستحاضۀ كثيره بعد از طلوع فجر براى نماز صبح بايد غسل را اعاده كند.
مسأله 408- مستحاضه قليله و متوسطه (و نيز مستحاضه كثيره بنابر احتياط واجب) براى هر نمازى- چه واجب باشد چه مستحب- بايد وضو بگيرند، و نيز اگر بخواهند نمازى را كه خوانده‌اند احتياطاً دوباره بخوانند، يا بخواهند نمازى را كه تنها خوانده‌اند دوباره با جماعت بخوانند، بايد تمام كارهايى را كه براى استحاضه گفته شد انجام دهند، ولى براى خواندن نماز احتياط و سجدۀ فراموش شده و تشهد فراموش شده و سجده سهو، اگر آنها را بعد از نماز فوراً بجا آورند، لازم نيست كارهاى استحاضه را انجام دهند.
مسأله 409- زن مستحاضه بعد از آن كه خونش قطع شد، فقط براى نماز اولى كه مى‌خواند بايد كارهاى استحاضه را انجام دهد و براى نمازهاى بعد لازم نيست.
مسأله 410- اگر زن نداند استحاضۀ او چه قسم است، در هنگامى كه مى‌خواهد نماز بخواند، بنابر احتياط واجب بايد مقدارى پنبه داخل فرج نمايد و كمى صبر كند و بيرون آورد و بعد از آن كه فهميد استحاضۀ او كدام يك از آن اقسام است، كارهايى را كه براى آن قسم دستور داده شده انجام دهد، ولى اگر بداند تا وقتى كه مى‌خواهد نماز بخواند استحاضۀ او تغيير نمى‌كند، پيش از داخل شدن وقت هم مى‌تواند خود را وارسى نمايد، و در هر صورت مى‌تواند وارسى نكرده مطابق احتياط عمل كند.
مسأله 411- زن مستحاضه اگر پيش از آن كه خود را وارسى كند مشغول نماز شود، چنانچه قصد قربت داشته و به وظيفۀ خود عمل كرده؛ مثلًا استحاضه‌اش قليله بوده و به وظيفۀ استحاضۀ قليله عمل كرده، نماز او صحيح است و اگر قصد قربت نداشته، يا عمل او مطابق وظيفه‌اش نبوده؛ مثل آن كه استحاضۀ او كثيره بوده و به وظيفۀ قليله رفتار كرده، نماز او باطل است.
مسأله 412- زن مستحاضه اگر نتواند خود را وارسى كند بنابر احتياط واجب بايد به گونه‌اى عمل كند كه حتماً وظيفۀ خود را عمل كرده باشد؛ مثلًا اگر نمى‌داند استحاضۀ او قليله است يا كثيره، بايد كارهاى استحاضۀ كثيره را انجام دهد، ولى اگر بداند سابقاً كدام يك از آن سه قسم بوده، مى‌تواند به وظيفۀ همان قسم رفتار نمايد.
مسأله 413- خون استحاضه در اول ظهورش تا در باطن است باعث وجوب غسل يا وضو نمى‌شود، و اگر از زن بيرون بيايد؛ هر چند كم باشد، تا زمانى كه در باطن وجود دارد بايد به وظايف مستحاضه عمل كند.
مسأله 414- زن مستحاضه اگر بعد از نماز خود را وارسى كند و خون نبيند؛ اگر چه بداند دوباره خون مى‌آيد، با وضويى كه دارد مى‌تواند نماز بخواند.
مسأله 415- زن مستحاضه اگر بداند پس از وضو يا غسل خونى از او بيرون نيامده، مى‌تواند خواندن نماز را تا وقتى كه پاك مى‌ماند به تأخير بيندازد.
مسأله 416- اگر مستحاضه بداند كه پيش از گذشتن وقت نماز به كلّى پاك مى‌شود، يا به اندازۀ خواندن نماز خون بند مى‌آيد، بنابر احتياط بايد صبر كند و نماز را در وقتى كه پاك است بخواند.
مسأله 417- اگر بعد از وضو و غسل خون در ظاهر قطع شود، و مستحاضه بداند كه آن قدر وقت دارد كه نماز را تأخير بيندازد و بعد از پاك شدن وضو و غسل كرده نماز را بجا آورد بنابر احتياط بايد نماز را تأخير بيندازد و هنگامى كه به كلّى پاك شد، دوباره وضو و غسل را بجا آورد و نماز را بخواند، و اگر وقت نماز تنگ شد لازم نيست وضو و غسل را دوباره بجا آورد بلكه با وضو و غسلى كه دارد مى‌تواند نماز بخواند.
مسأله 418- مستحاضۀ كثيره وقتى بكلّى از خون پاك شد، بايد غسل كند؛ ولى اگر بداند از وقتى كه براى نماز پيش مشغول غسل شده ديگر خون در باطن هم نيامده، لازم نيست دوباره غسل نمايد.
مسأله 419- مستحاضۀ قليله و متوسطه بعد از وضو، و مستحاضۀ كثيره بعد از غسل و وضو، در صورتى كه خونشان كاملًا قطع نشده، بايد فوراً مشغول نماز شوند، ولى گفتن اذان و اقامه و خواندن دعاهاى قبل از نماز كه به دليل معتبر استحباب آن ثابت شده است، اشكال ندارد، و در نماز هم مى‌توانند كارهاى مستحب؛ مثل قنوت و غير آن، را بجا آورند، همچنانكه مى‌توانند مقدارى از تعقيبات نماز را بجا آورند و بلافاصله مشغول نماز بعدى شوند، به طورى كه بگويند بين دو نماز جمع كرده‌اند.
مسأله 420- زن مستحاضه كه خونش كاملًا قطع نشده اگر بين غسل و نماز يا بين وضو و نماز فاصله بيندازد و در اين فاصله خون بيرون آيد، بايد دوباره غسل كند يا وضو بگيرد و بلافاصله مشغول نماز شود.
مسأله 421- اگر خون استحاضۀ زن جريان دارد و قطع نمى‌شود، چنانچه براى او ضرر و مشقت شديد ندارد، بايد بعد از غسل يا وضو تا پايان نماز از بيرون آمدن خون جلوگيرى نمايد و چنانچه كوتاهى كند و خون بيرون آيد اگر نماز خوانده، بايد دوباره بخواند و بنابر احتياط مستحب دوباره غسل و وضو را انجام دهد.
مسأله 422- اگر در هنگام غسل خون قطع نشود غسل صحيح است؛ ولى اگر در بين غسل، استحاضۀ متوسطه كثيره شود، احتياط آن است كه غسل را از سر بگيرد.
مسأله 423- احتياط مستحب آن است كه زن مستحاضه در تمام روزى كه روزه است به مقدارى كه مى‌تواند از بيرون آمدن خون جلوگيرى كند.
مسأله 424- اگر زن مستحاضه غسلهايى را كه براى نمازهاى روزانه يا براى نمازهاى شب قبل يا شب بعد بايد انجام دهد بجا نياورد، روزه‌اش باطل نمى‌شود، هر چند احتياط مستحب آن است كه قضاى آن روز را نيز بجا آورد.
مسأله 425- اگر بعد از نماز عصر مستحاضه شود و تا غروب غسل نكند، روزه او صحيح است.
مسأله 426- اگر استحاضۀ قليلۀ زن پيش از نماز كثيره شود، بايد كارهاى كثيره را كه گفته شد انجام دهد، و اگر استحاضۀ متوسطه كثيره شود، بايد كارهاى استحاضۀ كثيره را انجام دهد و چنانچه براى استحاضۀ متوسطه غسل هم كرده باشد، بنابر احتياط بايد دوباره براى كثيره غسل كند.
مسأله 427- اگر در بين نماز استحاضۀ قليلۀ او كثيره شود، بايد نماز را بشكند و براى استحاضۀ كثيره غسل كند و بنابر احتياط واجب بايد وضو هم بگيرد و كارهاى ديگر آن را انجام دهد و نماز را از سر بگيرد، و اگر براى غسل وقت ندارد يك تيمم بدل از غسل كند، و اگر براى وضو هم وقت نداشته باشد بنابر احتياط تيمم ديگرى بدل از وضو بكند، و اگر براى تيمم هم وقت ندارد، بنابر احتياط مستحب نماز را نشكند و آن را تمام نمايد ولى در هر حال بايد آن را قضا كند.
همچنين است اگر در بين نماز استحاضۀ متوسطۀ زن كثيره شود و براى استحاضۀ متوسطه غسل نكرده باشد؛ و اگر براى استحاضۀ متوسطه غسل كرده باشد، بنابر احتياط بايد نماز را تمام كند و براى استحاضۀ كثيره غسل كند و وضو بگيرد و كارهاى ديگر آن را انجام دهد و همان نماز را دوباره بخواند، و اگر براى هيچ كدام از غسل و وضو وقت ندارد، دو تيمم كند: يكى بدل از غسل و ديگرى بدل از وضو، و اگر براى يكى از آنها وقت ندارد عوض آن، تيمم كند و ديگرى را بجا آورد. ولى اگر براى تيمم هم وقت ندارد دوباره خواندن نماز لازم نيست و بنابر احتياط بايد نماز را قضا نمايد.
مسأله 428- اگر در بين نماز خون بند بيايد و مستحاضه نداند كه در باطن هم قطع شده يا نه، چنانچه بعد از نماز بفهمد قطع شده بوده، بايد وضو و غسل و نماز را دوباره بجا آورد.
مسأله 429- اگر استحاضۀ كثيره زن متوسطه شود، بايد براى نماز اول عمل كثيره، و براى نمازهاى بعد عمل متوسطه را بجا آورد؛ مثلًا اگر پيش از نماز ظهر استحاضۀ كثيره متوسطه شود، بايد براى نماز ظهر غسل كند و بنابر احتياط واجب وضو بگيرد و براى نماز عصر و مغرب و عشا فقط وضو بگيرد؛ ولى اگر براى نماز ظهر غسل نكند و فقط به مقدار نماز عصر وقت داشته باشد بايد براى نماز عصر غسل كند، و اگر براى نماز عصر هم غسل نكند بايد براى نماز مغرب غسل كند، و اگر براى آن هم غسل نكند و فقط به مقدار غسل و نماز عشا وقت داشته باشد، بايد براى نماز عشا غسل نمايد.
مسأله 430- اگر پيش از هر نماز خون مستحاضۀ كثيره قطع شود و دوباره بيايد، بايد براى هر نماز يك غسل بجا آورد و بنابر احتياط واجب وضو هم بگيرد.
مسأله 431- اگر استحاضۀ كثيره قليله شود، بايد براى نماز اول عمل كثيره، و براى نمازهاى بعد عمل قليله را انجام دهد.
مسأله 432- اگر مستحاضه يكى از كارهايى را كه بر او واجب است، ترك كند، نمازش باطل است و اگر كارى را كه به احتياط واجب يا به احتياط بر مستحاضه لازم است ترك كرده و نماز بخواند، نمازش به احتياط واجب يا به احتياط باطل است.
مسأله 433- مستحاضه‌اى كه براى نماز وضو گرفته يا غسل كرده، بنابر احتياط نمى‌تواند در حال اختيار جايى از بدن خود را به خط قرآن برساند و در حال اضطرار جايز است؛ ولى بنابر احتياط بايد وظيفۀ غسل يا وضويى كه براى نماز دارد، براى رساندن بدن به خط قرآن هم انجام دهد.
مسأله 434- بر مستحاضه قليله و متوسطه رفتن و توقّف در مساجد و خواندن آيه و سوره سجده جايز است و شوهرش مى‌تواند با وى نزديكى كند و بر مستحاضه كثيره اگر غسلهاى واجب خود را بجا آورد، رفتن در مسجد؛ هر چند براى عبور نباشد، و خواندن آيه يا سوره‌اى كه سجده واجب دارد، حلال است و شوهرش مى‌تواند با وى نزديكى كند؛ اگر چه كارهاى ديگرى را كه براى نماز واجب است مثل: عوض كردن دستمال يا آب كشيدن آن، انجام نداده باشد.
مسأله 435- اگر زن در استحاضۀ كثيره بخواهد پيش از وقت نماز سوره‌اى را كه سجده واجب دارد بخواند، يا مسجد برود، بنابر احتياط بايد غسل نمايد و همچنين است اگر شوهرش بخواهد با او نزديكى كند.
مسأله 436- نماز آيات بر مستحاضه واجب است و بايد براى نماز آيات هم كارهايى را كه براى نماز روزانه گفته شد، انجام دهد.
مسأله 437- هر گاه در وقت نماز روزانه نماز آيات بر مستحاضه واجب شود؛ اگر چه بخواهد هر دو را پشت سر هم بجا آورد، بايد براى نماز آيات هم تمام كارهايى را كه براى نماز روزانۀ او واجب است انجام دهد، و نمى‌تواند هر دو را با يك غسل و وضو بخواند.
مسأله 438- زن مستحاضه نمى‌تواند نماز قضا بخواند، مگر احتمال عقلايى بدهد كه اگر نماز را تأخير بيندازد ديگر نتواند آن را انجام دهد كه در اين صورت بايد براى هر نماز كارهايى را كه براى نماز ادا بر او واجب است بجا آورد.
مسأله 439- اگر زن بداند خونى كه از او خارج مى‌شود خون زخم و دمل و مانند آن نيست و شرعاً حكم حيض و نفاس ندارد، بايد به دستور استحاضه عمل كند؛ بلكه اگر شك داشته باشد كه خون استحاضه است يا خونهاى ديگر، چنانچه نشانۀ آنها را نداشته باشد، بايد كارهاى استحاضه را انجام دهد.
