به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛

یک استاد حوزه و دانشگاه می گوید: از نظر امام خمینی(ره) حوزه و دانشگاه دو پایگاه آگاهی بخش و معرفت افزاست که هیچ یک نباید تحت تاثیر تبلیغات سوء دشمن قرار گیرد. این دو نهاد با همکاری یکدیگر می توانند استقلال، اقتدار و حاکمیت مستقلانه را در میان ملل خود به وجود بیاورند.

او معتقد است: وحدت همه جانبه در این دو نهاد امکان پذیر است به شرط اینکه هر دو نسبت به توطئه و تهمت های برخی از عناصری که به این خط ایمان ندارند و یک سلسله مسایلی را مطرح می کنند و موجب بروز اختلاف و فاصله می شوند، آگاه و از آنها ممانعت بورزند.

حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی رحمانی که از آغاز تبعید حضرت امام و تشرف ایشان به حوزه علمیه نجف اشرف جزو مستقبلین ایشان و همراه با بقیه برادران روحانی مبارز در فعالیت های سیاسی انقلابی در نجف و داخل ایران مجری اوامر امام بود و بعد از انقلاب اسلامی شکوهمند ایران به عضویت دفتر امام خمینی (ره) درآمد، در گفت وگو با شفقنا، مفهوم وحدت در اندیشه امام خمینی(ره) به ویژه میان حوزه و دانشگاه را مورد بررسی قرار داد و اظهار کرد: در رابطه با نقش وحدت و وحدت آفرین آن وحدت مبارزات و دستیابی به انقلاب اسلامی و همچنین موارد دیگری که در واقع در مقوله وحدت قرار می گیرد، می توانیم به امام(ره) لقب معمار وحدت دهیم؛ امام(ره) علاوه بر معمار انقلاب اسلامی به عنوان معمار وحدت حتی در لسان بیگانگان لقب داده شده اند چرا که حضرت امام(ره) در رابطه با وحدت ملی تنها کسی هستند که توانستند در طول مبارزات، این اتحاد، وحدت و وفاق ملی را به وجود بیاورند تا به دنبال آن انقلاب اسلامی شکل گیرد؛ سالیان سال طیف ها، گروه ها، سیستم ها، سازمان ها و افراد متعددی با رژیم گذشته مبارزه کردند و به هیچ نتیجه ای دست نیافتند؛ زمانی انقلاب ما به موفقیت رسید که امام امت و تمامی اقشار ملت، اصناف مختلف و حتی گروه ها و سازمان های متعدد در یک مسیر یعنی براندازی نظام شاهنشاهی با یک هدف قرار گرفتند و همه از امام(ره) در راه مبارزه و دستیابی به پیروزی تبعیت کردند و همین اتحاد ملی – اسلامی موجب شد، ما به این پیروزی بزرگ دست یابیم.

نتیجه وحدت، الفت و مهربانی و نتیجه تفرقه، هواهای نفسانی است

او افزود: اگر به قرآن کریم مراجعه کنیم می بینیم که خداوند همگان را به وحدت و همدلی دعوت و از تفرقه و تشتت منع کرده است. نتیجه وحدت، الفت و مهربانی و همبستگی میان انسان هاست که در ایران به لطف خداوند و به الهام از قرآن کریم، سیره اهل بیت عصمت و طهارت و رهبری بی نظیر حضرت امام(ره) تحقق یافته و به تعبیر امام(ره) این جنود الهی همه به هم پیوستند و منجر به پیروزی شد.

او تصریح کرد: تفرقه و تشتت، پیروی از هواهای نفسانی و شیطانی، خودخواهی و قدرت طلبی است که میان انسان ها خصومت ایجاد می کند و منجر به ناهماهنگی، پراکندگی و اختلاف می شود لذا خداوند همیشه وحدت را توصیه می کند. «و اعتصموا بحبل اللّه جمیعا و لا تفرّقوا»

رحمانی به لزوم وحدت میان همه ادیان ابراهیمی نیز تأکید کرد و گفت: در آیه ۵۴ سوره آل عمران آمده است؛ «قُل یا أَهلَ الکِتابِ تَعالَوا إِلىٰ کَلِمَهٍ سَواءٍ بَینَنا وَبَینَکُم أَلّا نَعبُدَ إِلَّا اللَّهَ؛ بگو ای اهل کتاب به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است درآیید که جز خدا را نپرستید و چیزی را شریک او ندانی»

رحمانی گفت: نمونه عالی و ارزنده دیگر از وحدت و انسجام پیروزی در دفاع مقدس بود؛ در جنگ، دشمنان زیادی بر ایران(شرق و غرب) حمله ور شدند و به دنبال نابودی یا تسخیر انقلاب و بالاخره  تضعیف کشور بودند در این هنگام امام(ره) میان نیروهای مسلح کشور از نظامی و انتظامی و همچنین وحدت میان همه ملیت ها و طوائف ملت اعم از مسلمان، مسیحی، یهودی، زرتشتی شیعه، سنی و همه اقشار صنوف وحدت به وجود آورد که با حضور در عرصه جهاد و استقامت هدف آنها تنها تلاش برای حفظ و تمامیت ارضی و استقلال کشور و نظام اسلامی بود و لذا دشمنان ناکام و ایران اسلامی و ملت رشید آن سربلند و لذا حضرت امام(ره) با آینده نگری که داشتند همیشه در بیانات خود وحدت مسلمین را به عنوان یک اصل و اساس برای دوام، بقا و عزت مسلمین مورد تاکید قرار می دادند که اگر توجهی می شد امت اسلام گرفتار خواسته های تفرقه افکنان و هوای خاورمیانه بزرگ با خلق داعشی ها و تکفیری های غیرمسلمان نمی شدند؛ توجه ملت ایران به این توصیه بود به همین دلیل ما شاهد وحدت با همه اقلیت های دینی و هر طیف و گروهی در کشورمان هستیم.

اختلاف میان شیعه و سنی موجب تضعیف جهان اسلام می شود

او به تأکید امام(ره) بر وحدت میان شیعه و سنی اشاره کرد و افزود: امام(ره) یکی از اندیشه های بنیادین خود را بر وحدت امت اسلام گذاشته و به دنبال وحدت میان شیعه و سنی بودند و همواره تذکر می دادند که هرگونه اختلاف بین این دو قشر باعث تضعیف جهان اسلام و انقلاب می شود.

این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: امام امت که از سال ها قبل برای انقلاب برنامه ریزی کرده بودند؛ اعتقادشان بر این بود که تفرقه های میان مسلمین، اقلیت های دینی، شیعه و سنی از بین برود و میان همه ملت و اقلیت ها وحدت ایجاد شود.

وحدت یعنی اتفاق نظر همگان بر مشترکات

او معنای ایجاد وحدت را اتفاق نظر بر کلیاتی که مورد قبول همه است، دانست و افزود: اگر ما وحدت را با توجه به محورهای وحدت زای آن بدانیم مسلما اعتقاد همه مسلمین به خداوند متعال، انبیای الهی، پیامبر خاتم(ص)، قرآن کریم، قبله واحد، محبت، مودت و تبعیت از اهل بیت پیامبر(ص) بدانیم، می تواند همگان را به زیر یک چتر که امت واحد است، جمع کند. قرآن می فرماید: «پیامبر خدا بدان چه از جانب پروردگارش بر او نازل شده ایمان آورده است و مومنان همگی به خدا و فرشتگان و کتاب های وحیانی و فرشتگانش ایمان آورده اند و گویند میان هیچ یک از فرستادگانش جدایی نمی افکنیم و گفتند شنیدیم و اطاعت کردیم پروردگارمان را، مسیر مغفرت تو را خواستاریم و بازگشت همگان به سوی اوست.»

او تصریح کرد: باید با یکدیگر گفتمان داشته باشیم و در گفت وگوهایمان ببینیم کدامیک بهتر، برتر و قابل جمع است لذا در ایران طبق قانون اساسی همه اقلیت های دینی و مذهبی مورد احترام هستند. امام(ره) برای وحدت میان شیعه و سنی بسیار تلاش کردند و شیعه و سنی هم تاکنون با وحدت نظر به نحو خوبی در همه عرصه ها و در یک صف، برابر استکبار، استعمار، تجاوزات عراق و همچنین رژیم متجاوز صهیونیستی ایستاده اند.

رحمانی با بیان اینکه وحدت میان حوزه و دانشگاه از اوایل انقلاب از جمله مسایل ضروری بود، گفت: استعمار پیش از انقلاب میان حوزه و دانشگاه شکاف ایجاد کرده بود، به گونه ای بود که برخی از مدعیان روشنفکری به ویژه وابسته به رژیم منفور در دانشگاه ها گمان می کردند که حوزه در برابر آنها ایستاده و می گفتند حوزویان دارای افکار غیر مترقی هستند؛ این تفکر منجر شد که تبلیغات سویی علیه حوزه های علمیه در برخی از مجامع شکل گیرد. همانطور که ساختار ظاهری این دو با یکدیگر هیچ تجانسی ندارد، آنها یک راه ورود مخصوص به خود را دارند و مراتب تحصیلی و عناوینی که مورد بحث در دانشگاه قرار می گیرد با عناوینی که در ساختار حوزه، سیره و روش هایی که در مسیر تحصیلات حوزوی وجود دارد، هم از نظر فکری و هم از نظر عملی آنقدر فواصل ایجاد شده بود که حوزویان را غیر مترقی تعریف می کردند و عناصری هم در حوزه که تحت تاثیر القائات مخرب دشمنان اسلام و ملت از خارجی و داخلی قرار گرفته بودند و به دلیل فاصله ای که سال های سال بین این دو قشر عظیم افتاده بود، به نحوی اکثر دانشجویان و اساتید دانشگاه را وابسته، استعمارزده و چه بسا از نظر اعتقادات منحرف تلقی می کردند و در حقیقت شکاف عمیقی میان حوزه و دانشگاه به وجود آورده بودند.

او افزود: هدف دانشگاه و حوزه دستیابی به بالاترین مدارج علمی و تخصص است، چه در حوزه معرفت دینی و چه در رابطه با علوم انسانی و تجربی و چه در علوم سیاسی، اجتماعی و اقتصادی که مربوط به آحاد افراد و جامعه است. امام(ره) می فرمودند: حوزه و دانشگاه از پیشتر به عنوان دو پایگاه اصلی فکری و معنوی جامعه بوده است. این مراکز علمی خواستگاه آگاهی بخشی در زمینه های معنوی، فکری و علوم انسانی هستند. گرچه این دو، سیستم آموزشی متفاوتی دارند، اما هر دو نظام آموزشی برای این به وجود آمده اند که نیازهای بشری از جمله مادی و معنوی را رفع کنند.

او اظهار کرد: در گذشته های دور، قبل از اینکه دانشگاه ها به شکل کلاسیک به وجود بیاید، مگر همین حوزه های علمیه که بیشتر هم صبغه دینی دارند، بوعلی ها تربیت نکردند؟! بوعلی سینا محصول مجموعه مراکز علمی و تحقیقات اسلامی و غیر اسلامی است که در زمینه های متعدد علمی انجام داده و برخی از رشته های علمی و تحقیقاتی وی به ویژه در فلسفه و طب در کشورهای مختلف آن زمان انجام داد و یک فیلسوف الهی شد؛ کتاب قانون او هنوز هم قابل توجه است و مورد استفاده قرار می گیرد بنابراین این نیست که حوزه یا دانشگاه دو مدل آدم پرورش می دهد.

دانشگاه و حوزه دو پایگاه آگاهی و معرفت هستند

این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه در حوزه های علمیه استعمارگران کمتر توانسته اند نفوذ کنند، گفت: در گذشته بخشی از علما و دانشمندان معتقد به جدایی دین از سیاست و دین از حکومت شدند؛ عده ای را روحانی و برخی را حاکم معرفی کردند؛ به این ترتیب که گروهی فقط به امور دینی و گروه دیگر هم به امور سیاست و جهان گشایی بپردازند، طبیعی است که این نیز دسیسه استعمار بوده است. در دانشگاه نیز برنامه ریزی مراکز سیاستگذاری به گونه ای بود که پیش بینی می شد با ایجاد نظام های آموزشی مختلفی در دوره های متعدد و تعلیمات حرفه ای برای نخبگان یا تحصیل کردگان دانشگاهی، آنها خود به خود از هویت دینی فاصله بگیرند؛ ولی امام امت این دو قشر را به نور تشبیه کردند و فرمودند که هر دو، چه آنهایی که در سیستم حوزه ها تحصیل می کنند و چه آنهایی که در سیستم دانشگاهی و در قشر تحصیل کرده دانشگاهی هستند، برای دو هدف متناقض کار نمی کنند، بلکه دانشگاه و حوزه دو پایگاه آگاهی و معرفت است و وقتی که دو پایگاه آگاهی و معرفت بود، دانشگاه ها بیشتر دانششان در زمینه علوم تجربی و حوزه ها منشا تحصیلاتشان متافیزیک و علوم ماوراء ماده بود یعنی بیشتر آنها در زمینه های علوم نظری و حتی در فقه و اصول یا به تعبیری علوم عملی هستند و برای زندگی فردی و جمعی و روشن شدن تکلیف انسانی تحقیق می کنند.

او ادامه داد: از نظر امام حوزه و دانشگاه دو پایگاه آگاهی بخش و معرفت افزاست و به تعبیر ایشان این دو قشر همانند نور می مانند و می فرمایند که تلاش کنید که این نور معرفت در طبقه تحصیل کرده اعم از روحانی و دانشگاهی تحت تاثیر تبلیغات سوء دشمن قرار نگیرد. این دو نهاد با همکاری یکدیگر می توانند استقلال، اقتدار و حاکمیت مستقلانه را در میان ملل خود به ویژه در ایران به وجود بیاورند که به همین صورت نیز شده است؛ مگر در نهضت و انقلاب اسلامی، دانشگاهیان کمتر از حوزویان در عرصه مبارزه بودند؟! همه اقشار علما و اساتید بزرگ دانشگاه وقتی در یک مسیر قرار گرفتند، تلاششان با موفقیت روبرو شد و انقلاب به پیروزی رسید.

او تصریح کرد: امام(ره) امیدوار بود نور وحدت میان حوزه و دانشگاه به خاموشی نگراید و از دغدغه های امام امت در وصیت نامه الهی سیاسی ایشان ورود عناصری چه از روحانیت متحجر و چه از دانشگاهیان غیر متعهد بر این بود که دگر باره نغمه های تفرقه را از نوع استعماریش آغاز نمایند چرا که شکاف هایی که به دست خائنان سوداگر غرب و شرق برای استعمار ملل حاصل شده است با جنبش همه جانبه طبقات تحصیل کرده اعم از روحانی و دانشگاهی از بین می رود لذا امام(ره) قائل بودند که باید بین حوزه و دانشگاه احترام متقابلی برقرار شود و می فرمودند که روحانیون محترم باید به طبقه جوان روشنفکر که در خدمت اسلام و کشور اسلامی است، احترام گذاشته و آنها را چون فرزندانی عزیز و برادرانی ارجمند بدانند و این قدرت بزرگ که خواه یا ناخواه در دست آنها خواهد افتاد را از دست ندهند و از تبلیغاتی که بر ضد آنها(دانشگاهیان) در این چند سال شده و آنها را در نظر بعضی به گونه دیگر جلوه دادند تا از تفرقه استفاده هر چه بیشتر برند، اهتراز کنند و کسانی که دارای سوء نیت و تفرقه افکنی در طبقه روحانیت هستند را از خود برانند و به آنها اجازه ایجاد تفرقه ندهند و مطمئن باشند که با ضم این دو قدرت یعنی با وحدت دانشجو و روحانی، پیروزی به دست می آید و با جدایی روی آن را نخواهند دید و قدرت بزرگ را به دست نمی آورند.

پیروزی انقلاب از نتایج وحدت حوزه و دانشگاه است

رحمانی با اشاره به اینکه امام(ره) یکی از بالاترین نتایج وحدت میان حوزه و دانشگاه را پیروزی انقلاب می دانست، گفت: امام(ره) از طرح وحدت حوزه و دانشگاه دنبال این بود که این دو نهاد هر چه بیشتر به هم نزدیک تر شوند و می فرمودند همانگونه که شما در اثر این اتحاد توانستید این انقلاب بزرگ را به وجود بیاورید برای تضمین بقای انقلاب نیز ضروری است که همچنان این طرح محفوظ باشد و این دو قشر از یکدیگر جدا نشوند.

این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: از نگاه امام(ره)، عالمان دانشگاه و حوزوی دو قشری هستند که اگر در مسیر صحیح گام بگذارند، تمام ملت به مسیر صحیحی قدم خواهند گذاشت لذا امام می فرمودند که اگر عالمی فاسد شود، عالمی به فساد کشیده می شود و اگر دانشمندی فاسد شود، عالمی فاسد می شود اما اگر دانشمندانی در مسیر درست گام بردارند جهانی به سعادت می رسد و اصلاح می شود.

وحدت میان حوزه و دانشگاه مهم و امکان پذیر است

او با وجود تفاوت های ساختاری که امروز میان حوزه و دانشگاه وجود دارد، وحدت این دو نهاد را امکان پذیر دانست و اظهار کرد: در شرایط کنونی موفقیت های علمی به دست آمده در جوانب مختلف گوشه ای از اتحاد و انسجام صورت گرفته است و وحدت همه جانبه در این دو نهاد امکان پذیر است به شرط اینکه هر دو نسبت به توطئه و تهمت های برخی از عناصری که به این خط ایمان ندارند و یک سلسله مسایلی را مطرح می کنند و موجب بروز اختلاف و فاصله می شوند، آگاه و از آنها ممانعت بورزند. به عنوان مثال امروز شاهد هستیم که عده ای به عنوان متعهدین به مکتب در برابر یک عده از دانشگاهیان قرار می گیرند و یک سلسله اتهاماتی را می زنند که همه اینها باعث ایجاد فاصله می شود؛ این در حالی است که سایرین گمان می کنند که این عوامل جدایی، نشات گرفته از بحث تعهد دینی است.

حوزه و دانشگاه به نظرات هم احترام بگذارند

رحمانی در پایان گفت: زمانی که اختلاف نظر پیش می آید، کسی نباید آن را تبدیل به چماقی کند و بر سر دانشمندان مان بزند و به آنها اتهامی وارد کند؛ شاید به همین دلایل برخی از مغزها و فکرها به خارج کشور رفتند؛ و در صورتی که در آنجا هم آرزوی خدمت به مردم خود را دارند و کلمه ای بر ضد اسلام، انقلاب و روحانیت نمی گویند. ممکن است عناصری در دانشگاه ها وجود داشته باشند و عواملی را ایجاد کنند که احساس شود آنان با حوزویان و دین معارض و طرفدار سکولار هستند، از سوی دیگر نیز ممکن است در حوزه کسانی باشند که نسبت به دانشگاهیان تعابیری نامناسب مطرح کنند. در این میان اگر ما اصولی که امام خمینی(ره) در منشور وحدتشان بیان کردند را ملاک قرار دهیم، می توانیم میان حوزه و دانشگاه با دو سیستم آموزشی متفاوت وحدت ایجاد کنیم. این دو نهاد هماهنگ با یکدیگر می توانند باعث رشد، حفظ استقلال و تمامیت ارضی و همچنین دستیابی ملت به بسیاری از دستاوردهای مهم صنعتی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شوند.