به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛

حضرت آیت‌الله  مکارم در ادامه سلسله جلسات در خارج فقه «حج» خود روز یک‌شنبه 3 خرداد ماه باعرض تبریک به مناسبت تولد امام سجاد (ع) بیان کرد: در روز تولد امام حسین (ع) حادثه ناگواری در یکی از مساجد شیعیان عربستان اتفاق افتاد که باعث کشته و زخمی شدن افرادی زیادی که در نماز شده بودند شد، جریانی که باعث شد تقریباً همه دنیا آن را محکوم کنند به نحوی که سران آل سعود نیز مجبور به محکوم کردن آن اتفاق شدند درحالی که این‌ها نمایشی بیش نیست چرا که اگر واقعاً آن‌ها بابت چنین رفتارهای متأسف بودند در کتاب‌های آموزش خود تجدید نظر می‌کردند چرا که در کتاب آموزش متوسطه آن‌ها صریحاً این مطلب آمده است که زیارت اهل قبور شرک است و کسانی که این کار را می‌کنند خون‌شان هدر است. در حقیقت همین آموزش‌هاست که بعدها منجر به حرکات و فعالیت‌های این چنینی می‌شود. سران آل اگر واقعاً متأسف هستند باید جلوی چنین آموزش‌هایی را بگیرند و همچنین مدارسی که چنین عقایدی را منتشر می‌کنند را تعطیل کنند.

وی در ادامه بحث فقهی خود عنوان کرد: بحث ما در مساله یازدهم بود بحث در مورد احصار در حج بود. کسی که برای حج محرم می‌شود اما به علت مریضی نمی‌تواند ما بقی اعمال حج را به جا بیاور و مجبور می‌شود با قربانی کردن از احرام خارج شود. در این خصوص بیان شد که قربانی همه محرمات احرام را برای این شخص حلال می‌کند مگر نساء که اگر آن حج محصور حج تمتع بوده باشد باید صبر کند تا سال آینده یا خودش در صورت توانایی انجام دهد و یا اینکه در صورت عدم توانایی برای انجام آن نائب بگیرد. مساله مهم در این مساله این است که حدود یک سال نساء برای این شخص حرام خواهد بود. اما اگر حج مستحب باشد هر زمان که برایش امکان داشته باشد با انجام طواف نساء یا نائب گرفتن برای انجام آن، نساء نیز برای این فرد حلال می‌شود. در جلسه گذشته اقوالی نقل شد که برای این تفصیل بین حج واجب و مستحب ادعای اجماع کرده بودند در بررسی روایات مربوط به این مساله نیز یک نوع تشویش مشاهده شد. در خصوص این مساله دو روایت بیان شد که در اولی بین واجب و مستحب فرق می‌گذاشت اما فرق این دو حج را اینگونه بیان کرده بود که در حج مستحب با انجام قربانی همه محرمات بر حاجی حتی نساء حلال می‌شود این روایت دقیقاً مقابل نظر مشهور است و در روایت دوم حکم حج مندوب را برای حلال شدن نساء بیان نکرده بود.

آیت‌الله مکارم تصریح کرد: دو روایت دیگر در خصوص این مساله وجود دارد که در یکی از این دو روایت بیان شده است که مطلقاً چه در حج واجب چه مستحب باید طواف نساء را سال آینده به جا بیاورد و در دیگری نیز بر عکس روایت قبلی بیان می‌کند که مطلقاً نیازی نیست که سال آینده برود و حج به جا بیاورد. اولین روایت، روایت اول از باب سوم از ابواب احصار و صد می‌باشد که روایت صحیحه است در این روایت آمده است «محمد بن يعقوب، عن عدة من أصحابنا، عن أحمد بن محمد وسهل بن زياد جمیعاً، عن ابن محبوب، عن ابن رئاب، عن زرارة، عن أبي جعفر (عليه السلام) قال: إذا أحصر الرجل بعث بهديه، فإذا أفاق ووجد في نفسه خفة فليمض إن ظن أنه يدرك الناس، فإن قدم مكة قبل أن ينحر الهدي فليقم على إحرامه حتى يفرغ من جميع المناسك، ولينحر هديه، ولا شيء عليه وإن قدم مكة وقد نحر هديه فإن عليه الحج من قابل والعمرة...» همانطور که بیان شد این روایت فرقی بین حج مستحب و واجب نمی‌گذارد و مطلقاً حج قابل را برای حاجی لازم می‌داند. روایت بعدی روایت دوم از باب چهارم است که در سند آن اشکالی وجود دارد در این روایت آمده است «محمد بن يعقوب، عن عدة من أصحابنا، عن سهل بن زياد، عن ابن أبي نصر، عن رفاعة، عن أبي عبدالله (عليه السلام) ـ في حديث ـ قال: سألته عن رجل ساق الهدي ثم أحصر؟ قال: يبعث بهديه. قلت: هل يتمتع من قابل؟ فقال: لا ولكن يدخل في مثل ما خرج منه. أقول: وتقدم ما يدل على ذلك» این روایت دقیقاً در مقابل روایت قبلی است یعنی مطلقاً حج قابل یا سال آینده را لازم نمی‌داند. به هر حال به نظر می‌رسد این مساله یکی از مسائلی است که دلیلی برای آن نیست و صاحب مدارک نیز به اینکه دلیلی برای این مساله وجود ندارد تصریح کرده است. بنابراین برای عمل به این روایات باید آنچه که مطابق مشهور است اخذ کنیم. علاوه بر اینکه اصل نیز می‌تواند در اینجا حاکم باشد بدین صورت که در خصوص حج واجب گفته شود که یک امری واجب بوده و حال شک داریم که ساقط شده است یا نه و چون عملی که به صورت یقینی بخواهد این واجب را ساقط کند انجام داده نشده است پس حج واجب ساقط نشده است و محصور سال آینده باید حج را دوباره انجام دهد اما در خصوص حج مستحب بعید است بتوانیم بگوییم که حج مستحب باعث وجوب حج سال آینده و یا حج دیگری شود و حداکثر چیزی که می‌توانیم بگوییم وجوب اتیان طواف نساء است.

وی افزود: مساله دیگری که در خصوص این مساله وجود دارد این است که ممکن است گفته شود که این حج در صورت بروز مشکل تبدیل به عمره مفرده شود تا حاجی برود این عمره را انجام دهد یا برای آن نائب بگیرد و به طور کلی از احرام خارج شود و نساء نیز برای او حلال شود چیزی که تقریباً در بسیاری از مشکلات حج تمتع مانند مسائل صد بیان شده است اما متاسفانه این قول خلاف قول مشهور است و مشهور با آن مخالف کرده است اما به هر حال به نظر می‌رسد باقی ماندن حرمت نساء تا سال آینده عصر و حرج بسیار شدیدی است که مخالف روح کلی اسلام است. نکته دیگر در خصوص اشتباهی است که صاحب مدارک در تشریح این مساله انجام داده است، ایشان برای این مساله ظاهراً به روایتی استناد می‌کند که در خصوص عمره است و هیچ ارتباطی به حج ندارد.

این مرجع تقلید در تشریح مساله دوازدهم بیان کرد: امام خمینی (ره) در این مساله بیان می‌کند «لو تحلل المصدود في العمرة وأتى النساء ثم بان عدم الذبح في اليوم الموعود لا إثم عليه ولا كفارة، لكن يجب إرسال الهدي أو ثمنه ويواعد ثانیاً، ويجب عليه الاجتناب من النساء، والأحوط لزوماً الاجتناب من حين كشف الواقع وإن احتمل لزومه من حين البعث.» به نظر می‌رسد در این مساله اشکالی وجود دارد چرا که حکم مصدود و محصور در خصوص نساء متفاوت بوده و در مصدود شخص با انجام قربانی همه چیز حتی نساء برایش حلال می‌شد بنابراین به نظر می‌رسد بر اساس آنچه در گذشته بیان کردیم محصور در اینجا صحیح تر است اما حتی اگر محصور به جای مصدود باشد باز هم مشکل در ظاهر این مساله وجود خواهد داشت چرا که اگر صدر روایت محصور بوده باشد با ذیل روایت نمی‌سازد چون در محصور چه قربانی انجام شود چه قربانی نشود نساء برای شخص حرام است.