به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛

«شیخ عبدالله الیوسف» روحانی و اندیشمند شیعه عربستان سعودی معتقد است:اگر ما اسلام ر ا به صورت علمی و به روز ارائه کنیم و ویژگی های متمایز آن نسبت به دیگر ادیان و ایدئولوژی ها را تشریح کنیم و ارائه درستی از اسلام، ارزش های آن  و احکامش داشته باشیم، می توانیم بر افکار عمومی جهان تاثیر مثبت  بگذاریم. قرآن کریم در ارائه اسلام ما را به آراستگی به حکمت دعوت می کند و چنین می گوید: « {ادْعُ إِلِى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُم بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ } [1] .

 

به اعتقاد شیخ الیوسف خشونت علیه دیگران به طور کلی در مکتب تشیع مردود است و هیچ گروه تکفیری در بین شیعیان وجود ندارد اما آنچه در جامعه رخ می دهد بر همه گروهها تاثیرگذار است و تنها بر یک قشر خاص یا جناح خاص محدود نمی شود.

شفقنا با این روحانی و اندیشمند شیعه عربستان سعودی در رابطه با هجمه های اخیر به مسلمانان، نحوه برخورد با این شرایط، تاثیر آن با جوامع اسلامی و شیعه و مسائل پیرامون گفتگویی انجام داده است که در پی می آید:

شفقنا: خوانش شما از حوادث و جوسازی های اخیر علیه مسلمانان چیست و چه چیزی را بیان می کند؟

جواب: حوادثی که اخیرا علیه مسلمانان و مراکز اسلامی در کشورهای غربی رخ داد، حوادثی پیش بینی شده بود اگرچه توجیه پذیر نیست. کسانی که آن اقدام تروریستی را علیه مجله شارلی ابدو مرتکب شدند، نمانیده ی کسی جر خودشان نبودند و عادلانه نیست که تنها به خاطر ادعای مسلمان بودن آنها، به دیگران اهانت شود؛ لذا باید بین چنین اعمال تروریستی که بویی از دین نبرده اند و بین دین مبین اسلام که قتل بی گناهان و خونریزی را حرام کرده و آن را از شدیدترین محرمات محسوب می کند، تفاوت قائل شد. از نظر دین اسلام، چنین اعمالی تجاوز به نفس بشریت است که خداوند قتل آنها را جز با حق حرام کرده است.

اما متاسفانه آثار سلبی تروریسم و خشونت بر همه منعکس می شود و تنها به عاملان آنها ختم نمی شود. اقدامات تروریستی که در غرب و کشورهای اسلامی رخ داده، تاثیرات منفی عظیمی بر منافع مسلمانان برجای گذاشته و به جایگاه مسلمانان در جهان لطمه وارد کرده همچنانکه جان و مال آنها را درنوردیده است.

این خسارتها ها تنها مادی نیست بلکه شامل خسارت های معنوی نیز می شود که باید حل و فصل شود و به سمت کاهش آثار سلبی آن تلاش کرد.

افزایش اعمال تروریستی در جهان و تمسک به خشونت و قتل و خونریزی یکی از آثار و خطرات بسیار خطرناک و جدی تکفیر است چه آنکه گروههای تکفیری علیه مخالفان خود به خشونت  متوسل می شوند و در نظر آنها کشتن مردم، مباح شمردن اموال آنها و آبروریزی به بهانه های واهی اهمیت ندارد.

بنابراین باید تمامی تلاش ها را به منظور معالجه فکر و فرهنگ تکفیر و مبارزه علمی و عملی با گروههای تکفیری، اشاعه ی روح تسامح،مدارا و همزیستی مسالمت آمیز بین مسلمانان و دیگر ادیان به منظور تحکیم همزیستی مشترک و توسعه صلح محلی دوچندان کرد.

شفقنا: به نظر شما مهم ترین دلایل حوادث اخیر بویژه اهانت مجله شارلی ابدو پاریس به ساحت پیامبر اکرم(ص)، حمله به دفتر این مجله و همینطور اهانت دوباره این مجله به ساحت پیامبر اکرم(ص) چه می تواند باشد و از کجا نشأت می گیرد؟

جواب: دلایل مختلف و عدیده ای در این رابطه وجود دارد؛ یکی از مهم ترین دلایل،دستیابی به شهرت و کسب درآمد فوری است؛ پس از آنکه این روزنامه فرانسوی در شرف ورشکستگی قرار داشت به این اقدام موهن علیه مسلمانان روی اورد تا به دنبال جبران ورشکستگی خود و سرپوش گذاشتن به ناکامی خود باشد.

از طرف دیگر سبک شمردن ارزش های دینی و اهانت به اعتقادات اسلامی بیانگر احساس ناتوانی جهان اسلام و ناتوانی آن در اتخاذ مواضع قاطع و تاثیرگذار است. آنچه این روزنامه فرانسوی منتشر کرد، در واقع امتداد فعالیت های روزنامه های دیگری مثل « یولاندز پستن» دانمارک و دیگر روزنامه های غربی است که اقدام به انتشار کاریکاتورهای موهن به پیامبر (ص) کردند.

اما این توجیه که انتشار کاریکاتورها، از آزادی بیان در فرانسه تعبیر می کند، امر قابل قبولی نیست زیرا غرب معیارهای دوگانه ای را در زمینه  آزادی اتخاذ می کند؛ از یک طرف به تمسخر پیامبر اسلام(ص) اجازه می دهد، از طرف دیگر تشکیک در صحت هولوکاست را ممنوع می کند. علاوه بر این آزادی به معنای تمسخر اعتقادات دیگران و به سخره گرفتن مقدسات دینی نیست.

اقدام موهن روزنامه های غربی از قبیل روزنامه شارلی ابدو و روزنامه دانمارکی و دیگر روزنامه ها، به سبک شمردن عقایددیگران و نقض مقدسات مسلمانان اشاره دارد و بر غرق شدن در نژادپرستی و انزجار علیه ملت های مسلمان حکایت دارد.  همچنانکه از دوگانگی در زمینه  دین و دنیا از سوی غربی ها نشات می گیرد آن دوگانگی که از کشمکش و نزاع بین کلیسا و علم رخ داد و  نیهیلیست ها و ملحدان را واداشت تا به خود جرأت دهند و به قداست پیامبر(ص) اهانت کنند و به عادت آنها  بدل شود.

اما آزادی مورد نظر اسلام  بر آزادی بیان مسئولانه مبتنی است؛ در آزادی موجود در اسلام، به حقوق دیگران تجاوز نمی شود. آزادی براساس اسلام در دایره مباح و مشروع وارد می شود و جز آن چیز دیگری نیست.

اهانت به رسول الله(ص) نه در قول، نه در فعل و نا با هیچ وسیله دیگری آزادی محسوب نمی شود زیرا اهانت به ایشان در واقع اهانت به همه پیامران، فرستادگان، ادیان و اعتقادات دینی است. این اهانت به هیچ وجه در دایره آزادی بیان جای نمی گیرد بلکه اهانت به مقدسات دینی قلمداد می شود.

شفقنا: هدف اصلی اهانت به رسول الله (ص) و دین مبین اسلام چیست و چه کسانی ورای آن هستند؟

هدف اصلی در واقع کاهش منزلت و شأن رسول الله(ص) است که به هیچ وجه به این هدف نخواهند رسید و تمامی تلاش ها در این زمینه محکوم به شکست است. چرا که خداوند متعال صیانت از مقام ایشان را از شرارت های استهزاء کنندگان تضمین کرده است .آمدن فعل به صورت صیغه ماضی در آیه شریفه «{إِنَّا كَفَيْنَاكَ الْمُسْتَهْزِئِينَ }[1] با وجود اینکه مقصود از آن مستقبل است اما به حتمیت حمایت الهی از پیامبر (ص) اشاره دارد به این معنا که «ما به حتم شرارت های تمسخر کنندگان را از تو دفع می کنیم».

براساس روایت مفسران ، شش گروه پیامبر اعظم(ص) را مورد تمسخر قرار می دادند و هربار که پیامبر به حق دعوت می کرد، آنها اقدام به استهزای ایشان می کردند تا مردم را از اطراف ایشان پراکنده کنند اما هربار خداوند آنها را آزمود تا اینکه آنها را از رسول اعظم(ص) دور کرد.

صهیونیست ها، ملحدان و ماتریالیستها  مستقیما واری این اهانت ها هستند و صاحبان ایده های افراطی و تروریستی را در تحریک نسبت به اهانت به اسلام و پیامبر(ص) همراهی می کنند.

شفقنا: اهانت های تکراری به اسلام و مسلمانان چه تاثیری بر اوضاع و محافل مسلمانان برجای می گذارد؟ آیا می تواند این تاثیرات ایجابی هم باشد؟ واکنش ها نسبت به این اهانت ها را چگونه ارزیابی می کنید؟

مثبت یا منفی بودن تاثیر این اهانت ها،  به نحوه واکنش  مسلمانان نسبت به آن بستگی دارد. واکنش های عاطفی در قبال چنین حوادثی  موقتی است مثلا تحریم کالاهای آمریکایی در اعتراض به حمایت نامحدود از اسرائیل عاطفی بود که با مرور زمن ضعیف شد. تحریم کالاهای دانمارک و  دیگر کشورها در اعتراض به اهانت ها، نیز به همین شکل بود اما در هر حال این بدان معنا نیست که تحریم، خوب نیست بلکه نوعی روش مدرن است؛ مثلا آمریکایی ها کالاهای فرانسوی را در اعتراض به عدم حمایت فرانسه از آمریکا در جنگ عراق تحریم کردند . من نمی گویم که تحریم اقدامی خوب نیست بلکه مشکل این است که اقدامی موقتی است و در بلند مدت و تا زمانی که با پیشرفت صنعت در جوامع مسلمان و فراهم کردن جایگزین ها همراه نباشد،  جواب نمی دهد بنابراین باید برای آینده برنامه ریزی داشته باشیم و به دنبال اسرار پیشرفت علمی و تمدن باشیم و به منظور پیوستن به قطار پیشرفت عظیم در عصر کنونی پاپیش بگذاریم و جایگزین ارائه کنیم و از واکنش های عاطفی به سمت عمل و اقدام دائمی ، از مصرف کننده به تولیدکننده و از انکار به ابداع روی آوریم.

بنابراین اگر ما اسلام ر ا به صورت علمی و به روز ارائه کنیم و ویژگی های متمایز آن نسبت به دیگر ادیان و ایدئولوژی ها را تشریح کنیم و ارائه درستی از اسلام، ارزش های آن  و احکامش داشته باشیم، می توانیم بر افکار عمومی جهان تاثیر مثبت  بگذاریم. قرآن کریم در ارائه اسلام ما را به آراستگی به حکمت دعوت می کند و چنین می گوید: « {ادْعُ إِلِى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُم بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ } [1]

[1] ـ سورة النحل: الآية 125.

دعوت به خداوند متعال تا زمانی که همراه باحکمت و روشمند نباشد، چه بسا تبدیل به یک عنصر مخرب علیه اسلام تبدیل شود؛ کم نیستند روش های نادرستی که باعث فرار مخاطبان از اسلام و ارزش های معنوی و اخلاقی شد.

از مهم ترین اموری که مبلغان بویژه مبلغان غرب باید بدانند، این است که روش های ارائه  و فنون قانع کردن دیگران را بیاموزند تا بتوانند بر مخاطبان خود تاثیر مثبت بگذارند.

شفقنا: برخی معتقدند که چنین اقدامات تحریک آمیزی علیه مسلمانان، بر وحدت آنها می افزاید این سخن تا چه حد می تواند صحیح باشد؟

گمان نمی کنم چنین سخنی درست و دقیق باشد؛ شاید در وهله اول این گونه به نظر برسد اما موقتی است و دوباره به نقطه اول بازمی گردد. متاسفانه عده زیادی هستند که علیه وحدت مسلمانان فعالیت می کنند و از تفرقه به عنوان ابزار و روشی برای تحقق اهداف خود بهره می برند پس به نظر نمی رسد که چنین امری بویژه دوره کنونی در دسترس باشد؛ دوره ای که بر مسلمانان واجب است تحت این عامل مهم و مشترک یعنی دفاع از رسول الله(ص) متحد شوند.

شفقنا: اهانت های تکراری به ساحت مقدس حضرت محمد(ص)و دین مبین اسلام، چه ارتباطی با گروههای افراطی دارد؟ آنچه چگونه می توانند زمینه چنین اقدامات تحریک آمیزی را فراهم کنند؟

گروههای افراطی  از مهمترین اسباب و دلایل اهانت غربی ها به پیامبر اکرم(ص) و دین مبین اسلام به شمار می روند. گروههای تکفیری و تروریستی که علیه مخالفان خود از سلاح خشونت و کشتار استفاده می کنند، بیشترین سهم را در تخریب چهره اسلام و پیامبر رحمت(ص) داشته اند.

اقدامات گروههای تکفیری و تروریستی  علیه اسلام در بلاد غرب و دیگر سرزمین ها، چهره اسلام ناب محمدی را در افکار عمومی جهان بد جلوه داده و منجر به تحریف حقیقت اسلام در دیدگاه جوامع دیگر شده و تصاویری اشتباه از دین اسلام، مفاهیم اسلامی و شریعت ناب محمدی را به دنبال داشته است.

انجام هرگونه عمل تروریستی علیه مردم بی گناه، این احساس عمیق و اشتباه را در القا می کند که دین اسلام به خشونت و انزجار دعوت می کند در حالی که دین اسلام دین صلح و محبت و تسامح است. تاثیر میلیون ها کتبی که درباره تسامح و احترام متبادل در اسلام سخن می گوید، با تاثیر منفی هر گونه عمل تروریستی در خلق تصویری کلیشه ای و اشتباه از اسلام، ارزش ها، اصول و نمونه های والا و گرانسنگ آن برابر نیست.

دین اسلام که دین رحمت برای مردم است، همچنانکه خداوند متعال نیز در این آیه می فرمایند: «{ وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ}[3]، به وسیله اعمال تروریستی و وحشیانه گروههای تکفیری چهره بدی از آن ارائه شده که تلاش های دوچندان متفکران واندیشمندان امت اسلامی را در سطوح مختلف فکری و رسانه ای و تربیتی و اخلاقی به منظور بیان اسلام ناب محمدی می طلبد.

 

شفقنا: بهبود اوضاع مسلمانان و جوسازی های کنونی علیه مسلمانان را چگونه می توان فراهم کرد و در این زمینه مسئولیت بیشتر برعهده چه قشری است؟

آنچه در این رابطه مورد نیاز است، توانبخشی جهان اسلام و مقتدر کردن آن در راستای رقابت با غرب در تمامی زمینه ها از طریق عمل به منظور دستیابی به رموز پیشرفت صنعتی، تکنولوژی، اقتصادی، معرفتی و ... است.

آنچه غرب را واداشته که از دشمنان ما حمایت کنند و  به تحریف مقدسات ما و اهانت به ساحت مقدس پیامبر (ص)  جسارت کنند، در واقع عقب ماندگی مسلمانان در زمینه های مختلف و علوم گوناگون است.

علی رغم امکانات عظیم جهان اسلام در همه ی امور، ضعف آن، به نبود برنامه ریزی، توزیع نامناسب ثروت ها و امکانات و عدم اهتمام به سازندگی در زمینه های پیشرفته برمی گردد؛ امری که غرب را در شرایطی قرار داده که به راحتی بتواند رویکردهای سیاسی و اقتصادی خود را بر بلاد اسلامی تحمیل کند.

برای اینکه دیگران به ما  احترام بگذارند، باید از نظر علمی  به خودسازی همت بگماریم، از خواب غفلت بیدار شویم، در راستای پیشرفت و توسعه صنعت هایمان عمل کنیم و به خلاقیت و ابتکار در زمینه ها و سطوح مختلف بپردازیم؛ این همان پاسخ واقعی و راهبردی به اقدامات غرب در طول دو قرن گذشته علیه جهان اسلام می باشد.

شفقنا: واقعیت شیعه نسبت به حوادث اخیر علیه مسلمانان و اهانت های مکرر به پیامبر(ص) را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا این اهانت ها و اقدامات ضد اسلامی، تاثیری بر اوضاع شیعه هم داشته یا خیر؟

خشونت علیه دیگران به طور کلی در مکتب تشیع مردود است و هیچ گروه تکفیری در بین شیعیان وجود ندارد اما آنچه در جامعه رخ می دهد بر همه گروهها تاثیرگذار است و تنها بر یک قشر خاص یا جناح خاص محدود نمی شود.

دین اسلام انسان را به جستجوی حقیقت ترغیب می کند که این موضوع استقبال از افکار دیگران را ایحاب می کند چه آنکه قدرت منطق در فکر اصیل اسلامی انسان را در موقعیتی قرار می دهد که از آگاهی از افکار و فرهنگ های متنوع واهمه ندارد.

از طرف دیگر دین اسلام به تسامح و مدارا با دیگران دعوت می کند زیرا دین اسلام دین رحمت و محبت است و پیروانش را به تسامح با دیگران و نیکی کردن به آنها فرامی خواند همچنانکه خداوند در قرآن نیز چنین می فرماید: {لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُم مِّن دِيَارِكُمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ }([5]).

استقبال از ایده های دیگران و تسامح در قبال افکار و دیگر ادیان و مذاهب، بر تشنج و انفعال خط بطلان می کشد و از وجود زمینه ی رشد فکر تروریستی، انزجار و کینه در جوامع انسانی می کاهد.

اما زمانی که یک دیدگاه بر همه تحمیل شود و تنها به یک فکر اجازه داده می شود که خود را بیان کند، و زمانی که از رایج شدن دیگر افکار ممانعت شود،  اینجاست که افراط گرایی و انزجار در قبال دیگران رشد می کند.

هدف دین مبین اسلام از فعالیت هایی نظیر ترغیب به استقبال از دیگران و گفتگو، دعوت به احترام به دیگران، تضمین حقوق مردم و حرام کردن قتل و تجاوز  درواقع شناخت مردم از یکدیگر، توسعه امنیت اجتماعی، حفظ همبستگی اجتماعی، کاشت محبت و مودت بین انسان هاست و به این طریق است که فکر اعتدال رشد می کند، ارزش های تسامح، گفتگو و همکاری شکوفا می شود و فکر بسته ای که منجر به تکفیر و افراط گرایی و تروریسم می شود را کوچک می کند.

این مهم از طریق عمل جدی برای معرفی اسلام ناب محمدی و معرفی آن به ملت های غیر مسلمان محقق می شود و مسئولیت هر کسی است که در معرفی اسلام، گسترش فرهنگ اسلامی، ارزش های دینی و اخلاقی بین ملت ها و امم مختلف قادر باشد.

چه بسا مهمترین اسباب بحران بین غرب و مسلمانان، جهل غربی ها نسبت به دین مبین اسلام باشد؛ مسلمانان دیگر به منظور تبلیغ دین خود اقدام نمی کنند تا زمانی که به درک ناصحیح اسلام از سوی ملت های غیرمسلمان منجرمی  شود.

با وجود مهیا بودن وسایل جدید در گسترش افکار و اعتقادات بین ملت ها و جوامع، امر ارائه صحیح دین مبین اسلام کار دشواری نیست، اگر مسلمانان از شبکه های ماهواره ای، اینترنت و دیگر وسایل ارتباطی به شیوه علمی و عملی بهره ببرند، قطعا سهم بسزایی در گسترش اسلام به صورت عمیق در جوامع دیگر خواهند داشت.

اما متاسفانه گفتمان اسلامی، خود مسلمانان را خطاب قرار می دهد و گفتمان اسلامی تاثیرگذاری که جوامع غیرمسلمان را خطاب قرار دهد، وجود ندارد اگر هم باشد نادر است و از روشی بهره می برد که متناسب با گفتمان مورد نیاز معاصر نیست.

اقدام مطبوعات غرب در انتشار کاریکاتورهای موهن به پیامبر(ص)، باید ما را به معرفی دین اسلام وشخصیت رسول اعظم(ص) به ملت های اروپایی و دیگر ملت ها وادار کند. همچنانکه اندیشمندان و متفکران جهان اسلام وظیفه دارند به صورت جدی و با تلاش دو چندان در راستای بیداری امت اسلامی و سوق دادن آن به سمت فعالیت منظم به منظور صیانت از دین خود و دفاع از پیامبر اسلام(ص) ترغیب کنند.

علاوه بر اینها از بهترین ابزارهای علمی و کاربردی برای دفاع از رسول اعظم(ص)، آراستگی به اخلاق والای ایشان، گسترش سیره مبارک ایشان، ابراز جنبه های انسانی و اخلاقی ایشان برای امت ها و ملت های دیگر و رساندن رسالت حضرت محمد(ص) به جهانیان با تمامی روش ها و ابزارهای رسانه ای و فناوری های روز است.


گفتگو از سجاد عربی

[1] ـ سورة الحجر: الآية 95.

[2] ـ سورة النحل: الآية 125.