به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛

حضرت آیت‌الله جوادی آملی در سلسله جلسات درس تفسیر خود در تفسیر آیات 7 تا 10 سوره «غافر» روز یک‌شنبه، 5 بهمن ماه، بیان کرد: وقتی که ذات اقدس اله که آفریدگار عالم است از قرآن با وصف عظیم و یا از خلق پیامبر با صفت عظیم یاد می‌کند معلوم می‌شود که آن چیز واقعاً عظیم است. جریان کریم همین طور است زمانی که قرآن به کریم متصف شد معلوم می‌شود که واقعا کریم است و مجرای این کریم هم سفیران با کرامت الهی هستند. اما مجید در قرآن کریم وصف خود خداوند است نه چیزی دیگری مانند عرش. خداوند هر دو صفتی که بیان شد را به عرش نیز نسبت داده است اما مجید را به عرش نسبت نداده است. عرش روی آب استوار است، این آب جسمانی نیست چون هنوز خلق نشده بود. آن آبی که عرش روی آن مستقر است، وجود ملکوتی آب است.

وی ادامه داد: در حقیقت همه اجسام مادی برابر آیات قرآن از عرش و مخزن الهی نازل شده‌اند مانند جایی که می‌فرماید ما آهن را از عرش الهی برای شما نازل کردیم و همچنین آیه 21 سوره حجر که فرمود «وَإِن مِّن شَيْءٍ إِلاَّ عِندَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَّعْلُومٍ؛ هر چه هست خزاين آن نزد ماست و ما جز به اندازه ای معين فرو نمی‌فرستیم» اما این به این معنا نیست که این جسمانیت در منبع و مخزن نیز باشد چرا اشیاء جسمانی در آنجا به صورت جسمانی نیستند بلکه ملکوتی هستند. البته باید توجه داشت آنچه از مخزن می‌آید به نحو تجلی است نه تجافی به عبارت دیگر این آمدن از منبع اینگونه نیست که اگر اینجا باشد در منبع نیست و اگر در منبع باشد در اینجا نیست که نهایت آن حضور در دنیا باعث کاسته شدن منبع باشد.

آیت‌الله جوادی آملی اظهار کرد: بر اساس تعابیر که خداوند در قرآن کریم در مورد فرشتگان بیان می‌کند به نظر می‌رسد فرشتگانی که حالم عرش هستند کسانی هستند که بدون اذن خداوند هیچ کاری نمی‌کنند این فرشتگان کسانی هستند که برای مومنان استغفار می‌کنند. این معنا در آیات دیگر قرآن نیز آمده است اگرچه در برخی از آیات بیان شده است که فرشتگان برای هر کسی که در زمین باشد استغفار می‌کنند اما معنای منصرف آن این است که برای مومنانی که بر روی زمین هستند استغفار می‌کنند چرا که معنایی ندارد فرشتگانی که بدون اذن خداوند هیچ کاری نمی‌کنند برای مشرکان و کافران استغفار کنند. چرا که خداوند در آیات مختلف لعنت خود را برای کافران می‌داند و آن‌ها را لعنت کرده است. البته یک بیان لطیفی در تفسیر آیه 5 سوره شوری «وَالْمَلَائِكَةُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَيَسْتَغْفِرُونَ لِمَن فِي الْأَرْضِ» آمده است که من فی الارض را شامل کفار نمی‌داند چرا که آن‌ها آنقدر تیره و تاریک هستند که جزء‌ افراد زمین حساب نمی‌شوند.

وی اضافه کرد: همانطور که در آیه هفتم این سوره آمده است فرشتگانی که حامل عرش هستند خداوند را تسبیح و تحمید می‌کنند این کار مشترک همه فرشتگان است. البته این تسبیح و تحمید مخصوص فرشتگان الهی نیست بلکه هر موجودی به اندازه معرفت خودش تسبیح و حمد خدا را می‌کند. راز جمع بین تحمید و تسبیح این است که هر موجودی نیازمند است و این نیاز را نه خودش می‌تواند رفع کند و نه مثل خودش لذا باید به کسی مراجعه کند که خودش نیازمند نباشد و آن خداوند است. خداوند نیاز موجودات را برطرف می‌کند و موجودات نیز به شکرانه بر طرف شدن نیازشان او را حمد و ستایش می‌کنند. بنابراین تحمید و تسبیح کار همیشگی فرشتگان است و آن‌ها کسانی را تسبیح و تحمید می‌کنند که نیازمند نباشد. همین فرشتگان علاوه بر تحمید و تسبیح خداوند برای مومنان نیز استغفار می‌کنند قهرا کسی که نماز شب می‌خواند و برای 40 نفر از مومنان استغفار می‌کند فرشته خو است. این فرد زمانی که روز می‌شود به اندازه چهل نفر می‌تواند کار کند و کار 40 نفر را می‌تواند راه بیاندازد.

این مفسر قرآن کریم بیان کرد: حال در اینجا سوالی مطرح می‌شود که این استغفار فرشتگان به چه دردی می‌خورد چرا که این‌ها مؤمن و تائب هستند و خداوند نیز وعده داده است که این‌ها را بیامرزد و به بهشت ببرد و خلف وعده خداوند نیز محال پس چرا این فرشتگان برای مؤمنین استغفار می‌کنند؟ اگر انسان اشعری باشد و راه حسن و قبح عقلی و کلاً عقل را بسته باشد می‌گوید این‌ کارها به ما ربطی ندارد خداوند هر کاری بخواهد می‌تواند بکند و همه کارهای او حسن است و حتی ممکن است مؤمن را به جهنم ببرد این‌ها کسانی بودند که دست و پای عقل را بستند و کاری کردند که عقل از جامعه رخت بربندد و جای نقل باز شود. چون این‌ها راه عقل را بستند سقیفه‌ای شدند و جریان غدیر را توانستند در آن جامعه منزوی کنند. آن‌ها با انکار حسن و قبح عقلی دست و پای همه چیز را بستند و نقل را یجای عقل نشاندند، آن‌ها نقل را معادل دین گرفتند نقلی که دست خودشان بود پس دین هم به نوعی دست‌خودشان شد. خدا علامه عسگری را غریق رحمت کند ایشان اثبات کردند که 150 گزارشگر و راوی جعل کنند نه اینکه خبر مجعول بلکه راوی مجعول. آن‌ها دستان علی را نبستند بلکه دستان عقل را بستند آن‌ها اول علی درون را خلع سلاح کردند بعد سراغ علی بیرون آمدند، آن‌ها خیانت بزرگی به جامعه و دین کردند.

وی افزود: اما در مقابل آن‌ها که معتزله بودند و خواستند دست عقل را باز کنند چون خودشان عاقل نبود و اهل عقل نبودند و نمی‌دانستند که چگونه باید دست و پای عقل را باز کنند آنچنان عقل را باز کردند که سخن از تفویض در آمد، سخن از یجب علی الله، یمتنع علی الله در آمد. عقل را باید عاقل محض باز کند. هیچ قانون نا نوشته‌ای بر خدا حاکم نیست که بخواهد بر خداوند حکم کند. اما امامیه آمد عقل را آنگونه که باید باشد تبیین کرد امامیه گفت این یجب عن الله است نه علی الله، ما یقین داریم که خداوند مؤمن را به بهشت می‌برد نه اینکه او باید این کار را انجام دهد. بنابراین بر اساس اندیشه امامیه قانونی بر خداوند حاکم نیست تمام این باید‌هایی که وجود دارد خود خداوند جعل کرده است و چیزی که او جعل کرده است بر او حاکم نمی‌شود. پس زمانی که از خدا باشد که مومنان را به بهشت ببرد دیگر استغفار فرشتگان اشکال و ایرادی ندارد. لذا این فرشتگان می‌فرمایند «رَبَّنَا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَعِلْمًا فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تَابُوا وَاتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَقِهِمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ رَبَّنَا وَأَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدْتَهُمْ وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ؛ پروردگارا، رحمت و دانش تو همه چيز را فراگرفته است؛ پس كسانى را كه به سوى تو بازگشته و راه تو را پیموده‌اند بيامرز و آنان را از عذاب دوزخ نگاه دار پروردگارا، و آنان را به بهشت‌هایی هميشگى كه وعده‌شان داده اى درآور، و از پدران و همسران و نسل‌هایشان كسانى را كه شايسته ورود به بهشت‌اند به بهشت درآور و به آنان ملحق كن؛ همانا تو مقتدر و شكست ناپذيرى و كارهايت همه براساس حكمت است.»