به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛

حضرت آیت‌الله مکارم در ادامه سلسله جلسات در خارج فقه خود روز شنبه، 27 دی ماه، چنین فرمود: بحث ما در این بود که چهار گروه می‌توانند اعمال حج را قبل از عرفات انجام دهند، گروه اول زنی که ترس از حیض دارد، و دیگری فرد پیر و... اما در این بحث نکته ای باقی مانده است و آن این که گفتیم فرد باید طواف را زودتر انجام دهد، آیا این طواف شامل سعی و طواف نساء هم می‌شود و یا این که تنها شامل طواف حج است، چرا که بعنوان مثال زنی که حائض شده است نمی‌تواند طواف کند اما سعی را می‌تواند انجام دهد چرا که سعی، نه در مسجد است و نه شرط طهارت دارد، پس می‌تواند سعی را در زمان خود انجام دهد، در این رابطه اگرچه میان کلام علماء اختلاف کمی وجود دارد اما ظاهر اکثر کلمات این است که فرد در حال عذر هر پنج عمل را می‌تواند زودتر از منا انجام دهد.



وی ادامه داد: در رابطه با این که چرا ما اعمال دیگر را نیز ملحق به طواف می‌کنیم باید گفت، الحاق طواف نساء به طواف زیارت مما لا شک فیه است چرا که در برخی از روایات بصورت مطلق گفته شده «الطواف» یعنی دیگر نامی از طواف زیارت به میان نیامده است، بعنوان مثال روایت حفص بن بختری در این رابطه می‌فرماید: «محمد بن يعقوب، عن علي بن إبراهيم، عن أبيه، عن ابن أبي عمير، عن حفص بن البختري، ومعاوية بن عمار، وحماد، عن الحلبي جمیعاً، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: لا بأس بتعجيل الطواف للشيخ الكبير والمرأة تخاف الحيض قبل أن تخرج إلى منى» یعنی در این روایت طواف مقید به طواف حج و یا طواف نساء نشده است پس مطلق است، گذشته از این که اینجا باید القاء خصوصیت کرد، یعنی باید گفت که طواف زیارت خصوصیتی بر طواف نساء ندارد چرا که هر دو طواف بوده و رعایت شرایط طواف در هر دو واجب است یعنی حتی در وسعت و عدم وسعت وقت برای انجام طواف نیز میان این دو طواف تفاوتی وجود ندارد، پس نمی‌توانیم بگوییم حکم شامل طواف حج می‌شود و شامل طواف نساء نمی‌شود. از سویی دیگر حتی خود کلمه طواف حج نیز شامل طواف نساء می‌شود، یعنی طواف حج به معنی طواف اولی که در مکه انجام می‌شود نیست.

آیت‌الله مکارم افزود: بحث در رابطه با سعی صفا و مروه با آنچه که در رابطه با طواف نساء گفتیم متفاوت است، چرا که اولاً سعی در مسجد الحرام نیست و ثانیاً طهارت شرط سعی نیست و ثالثاً در سعی ازدحام جمعیت وجود ندارد در نتیجه معذوریت نیز کمتر خواهد شد، چرا که افراد پیر با مشکل ازدحام مواجه نخواهند بود، و یا بخاطر عدم شرطیت طهارت حتی زنان حائز نیز می‌توانند سعی را انجام دهند، حال با این توصیف باید دید که فرد مضطر باید سعی را نیز با رعایت ترتیب زودتر انجام دهد و یا این که می‌تواند سعی را در زمان خود انجام دهد؟ چند احتمال در این رابطه وجود دارد یکی این که گفته شود با توجه به این که در روایت تنها کلمه طواف بکار رفته است پس باید فقط طواف را مقدم داشت، اما مشکل این احتمال این است که با دقت در روایات مشاهده می‌شود که در برخی از روایات کلمه سعی نیز بکار فته است، بعنوان مثال در روایت علی بن ابی حمزه می فرماید: «محمد بن يعقوب، عن محمد بن يحيى، عن أحمد بن محمد، عن علي بن الحكم عن علي بن أبي حمزة قال: سألت أبا الحسن عليه السلام عن رجل يدخل مكة ومعه نساء قد أمرهن فتمتعن قبل التروية بيوم أو يومين أو ثلاثة، فخشي على بعضهن الحيض فقال: إذا فرغن من متعتهن وأحللن فلينظر إلى آلتی يخاف عليها الحيض فيأمرها فتغتسل وتهل بالحج من مکان‌ها، ثم تطوف بالبيت وبالصفا والمروة، فان حدث بها شئ قضت بقية المناسك وهي طامث، فقلت: أليس قد بقي طواف النساء؟» البته این روایت از نظر سند ضعیف می‌باشد چرا که علی بن ابی حمزه به کذاب توصیف شده است، اما در این روایت در رابطه با زنانی از امام سؤال شده است که ترس از آن دارد که در زمان انجام اعمال مکه حائض شوند، امام در پاسخ می‌فرماید، زمانی که عمره را انجام دادند، غسل احرام انجام دهد، بعد در همان جایی که هست محرم می‌شود و طواف می‌کند و سعی صفا و مره را انجام می‌دهد. شاهد بحث، همینجا است، در اینجا که سؤال از زنی است که ترس از حیض دارد، باز امام می‌فرماید می‌تواند سعی را نیز انجام دهد در حالی که زن حائض نیز می‌تواند سعی صفا و مروه را انجام دهد و ... . اگرچه این روایت ضعیف است امام ممکن است که منجبر به عمل اصحاب باشد.

وی ادامه داد: در برخی از روایات مجوزه (یعنی روایاتی که می‌گفت در زمان اختیار می‌توان اعمال مکه را زودتر از عرفات انجام داد و ما نیز گفتیم این رویات به قرینه روایات ناهیه، حمل بر حالت عذر می‌شود) نیز به سعی اشاره شده بود از جمله این روایات صحیحه ابن بکیر است که می‌فرماید: «محمد بن الحسن باسناده عن محمد بن الحسين، عن أحمد بن محمد، عن ابن بكير وجميل جمیعاً عن أبي عبد الله عليه السلام انهما سألاه عن المتمتع يقدم طوافه وسعيه في الحج، فقال: هما سيان قدمت أو أخرت.» یعنی در این روایت صریحاً به طواف نیز اشاره شده است. روایت دیگر که در آن به این موضوع اشاره شده، صحیحه عبد الرحمن بن حجاج است که می‌فرماید: «عن موسى بن القاسم، عن صفوان، عن عبد الرحمن بن الحجاج عن علي بن يقطين قال سألت أبا الحسن عليه السلام عن الرجل المتمتع يهل بالحج ثم يطوف ويسعى بين الصفا والمروة قبل خروجه إلى منى، قال: لا بأس به.» در این روایت از فردی سؤال شده است که قبل از خروج به سمت منا هم طواف می‌کند و هم سعی صفا و مروه انجام می‌دهد، امام در پاسخ می‌فرماید اشکالی ندارد، یعنی از آنجا که ما این روایات را حمل بر ضرورت کردیم، می‌توانیم بگوییم که امام فرموده‌اند جایز است در حال ضرورت هم طواف و هم سعی قبل از عرفات انجام بگیرد.

وی بیان کرد: از آنچه که گفتیم نتیجه گرفته می‌شود که شخص معذور می‌تواند تمام اعمال مکه را قبل از عرفات انجام دهد اما به دلیل این که تنها در یک روایت از روایات مانعه کلمه سعی وجود داشت و ما با استفاده از روایات مجوزه ثابت کردیم که فرد مضطر همه اعمال را می‌تواند زودتر انجام دهد و از طرف دیگر نیز عده­ای قائل شده‌اند که سعی باید جداگانه انجام شود، می گوییم، احتیاط مستحب آن است که زنی که ترس از حیض دارد سعی صفا و مروه را بعد از اعمال منا در همان حالت عادت بجا بیاورد.