به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛

حضرت آیت‌الله مکارم در ادامه سلسله جلسات درس خارج خود با موضوع «حج» روز سه‌شنبه 18 آذر ماه بیان کرد: پیامبر گرامی اسلام (ص) می‌فرماید: ‌«من طلب بابا من العلم لیحی به الاسلام کان بینه و بین الانبیائ درجه فی الجنه» کسی که بابی از علم و دانش را فرابگیرد تا اسلام را زنده نگهدارد یعنی هدف این علم آموزی زنده نگه داشتن اسلام باشد بین او و بین انبیاء فقط یک درجه تفاوت است. از این حدیث استفاده می‌شود که گاهی ممکن است دین اسلام به خطر بیافتد و چون حیات اسلام به خطر می‌افتد عالمان دین باید قیام کنند و با علومی که دارند اسلام را نجات دهند. یکی از مصادق آن زمان ماست، واقعاً اسلام در زمان ما در خطر است چه از داخل و چه از خارج. در واقع در هیچ دوره‌ای از اسلام نبوده که این همه ماهواره، رسانه، اینترنت بر ضد اسلام فعالیت کنند، نهایت کاری که می‌شد این بود که یک مبلغ یک کتابی بر ضد اسلام می‌نوشت در حالی که در عصر حاضر گاهی هزاران مطلب در شبانه روز بر علیه اسلام به ناحق نوشته می‌شود.

وی ادامه داد: اسلام این ظرفیت را دارد که با تبلیغ معارفش در هر زمانی زنده باشد اما این مبلغین و مدافعینی می‌خواهد که بتوانند با علوم خودشان اسلام را زنده نگه‌دارند. علم آن نیست که انسان آن را در درون خودش نگه‌دارد بلکه علم آن است که انسان آن را در راه حفظ اسلام به کار ببرد. با شبهات همه جانبه‌ای که بر اسلام وارد می‌شود همه معارف دینی در خطر هستند، از اصول دین گرفته تا اخلاقیات و فروع و دیگر معارف دینی. اینکه گفته می‌شود تبلیغ و ارشاد در عصر کنونی به واسطه هجوم همه جانبه فرهنگ غرب و رسانه مؤثر نیست سخن صحیحی نیست چرا که تأثیر مراتب گوناگونی دارد و که هر کدام محقق شود خوب است ضمناً منظور از تبلیغ و ارشاد خاموش کردن نیست این مضمون در روایات نیز وارد شده است که «اذا ظهرت البداع فعلی العالمان یظهر علمه» اگر انحرافی در دین حاصل شود بر عالم واجب است که علمش را اظهار کند و اصلاً مهم نیست که کسی گوش کند یا نکند مهم اظهار علم عالم است. باید در تاریخ ثبت شود که علما امضای سکوت نکردند بلکه اعتراض کردند البته به نظر ما گوش شنوا زیاد است و باید بیان کرد و تبلیغ کرد.

آیت‌الله مکارم شیرازی اظهار کرد: بر این اساس به هر حال در مقابل بدعت‌ها نباید سکوت کرد باید با بدعت‌هایی که در همه جای دین مخصوصاً عزاداری امام حسین (ع) وجود دارد مبارزه و مقابله کرد این بدعت‌ها عزاداری‌ها را منحرف می‌کند و ما باید این عزاداری را حفظ کنیم. این عزاداری برای امام حسین (ع) خیلی عظمت دارد اگر نگاهی به کسانی که برای پیاده روی اربعین عازم عراق هستند بیاندازیم مشاهده می‌کنیم این عظمت را. گفته شده که جمعیت حاضر در این مراسم بزرگ بیش از سه برابر جمعیت حاضر برای حج تمتع است، جمعیتی که در دنیا به مانند آن در خود ندیده‌است. نباید اجازه داد برخی با بی رفتاری و بدعت گزاری این مراسم پرشکوه را از بین ببرند. به هر حال تبلیغ علمی که انسان آموخته است در مسیر احیای اسلام انسان را یک درجه پایین‌تر از انبیاء قرار می‌دهد.

وی ادامه داد: بیان شد که امام (ره) بیان کردند که واجب است اگر حاجی در منا حلق نکرد باید برگردد و در منا حلق کند و مویش را کنار خیمه‌اش دفن کند و اگر نتوانست برگردد باید همانجایی که فهمید حلق کند و مویش را به منا بفرستد. بر اساس کلام فقها باید بین بعث و دفن مو فرق گذاشت در حالی که صاحب جواهر این دو را با هم گفته است چرا که بین وجوب و استحباب بعث میان علما اختلاف است در حالی که بسیاری از علما در مورد دفن مو قائل به استحباب شده‌اند.

این مرجع تقلید بیان کرد: برای بررسی این مسئله باید روایات را بررسی کرد. روایات مربوط به این مسئله را می‌توان در کتاب وسایل جلد چهاردهم باب ششم از ابواب حلق و تقصیر ملاحظه کرد، برخی از این روایات دلالت بر وجوب بازگشت دارند مانند روایت اول، دوم، چهار، هفتم و هشتم و روایات دیگر این باب دلالت بر استحباب دارند. در روایت اول این باب آمده است که «حمد بن يعقوب، عن علي بن إبراهيم، عن أبيه، عن ابن أبي عمير، عن حفص بن البختري، عن أبي عبدالله (عليه السلام) في الرجل يحلق رأسه بمكة، قال: يرد الشعر إلى منى» این روایت وجوب رد را می‌رساند و سخنی از وجوب دفن نیست در روایت دوم آمده است که «وعن عدة من أصحابنا، عن سهل بن زياد، عن أحمد بن محمد، عن علي بن أبي حمزة، عن أحدهما (عليهما السلام) ـ في حديث ـ قال: وليحمل الشعر ـ إذا حلق بمكة ـ إلى منى» این روایت نیز اشاره به وجوب رد به منی دارد در روایت چهارم این باب به سند معتبر آمده است که «محمد بن علي بن الحسين بإسناده عن ابن مسكان، عن أبي بصير ـ يعني المرادي ـ قال: قلت لأبي عبدالله (عليه السلام): الرجل يوصي من يذبح عنه و يلقى هو شعره بمكة، فقال: ليس له أن يلقى شعره إلا بمنى.» این روایت نیز اشعار به وجوب به بعث و فرستادن به منا دارد. در روایت هفتم این باب آمده است «وبإسناده عن الحسين بن سعيد، عن ابن فضال، عن المفضل بن صالح، عن أبي بصير، عن أبي عبدالله (عليه السلام) في رجل زار البيت ولم يحلق رأسه، قال: يحلق بمكة ويحمل شعره إلى منى وليس عليه شيء» و در روایت هشتم نیز آمده است «عبدالله بن جعفر في (قرب الإسناد) عن السندي بن محمد، عن أبي البختري، عن جعفر بن محمد، عن أبيه، أن الحسن والحسين (عليهما السلام) كانا يأمران أن تدفن شعورهما بمنى» این بخش از روایات این باب دلالت بر وجوب رد مو به منی داشت و تنها روایت چهارم که از نظر سندی مشکل دار است اشاره به دفن مو دارد.

وی افزود: اما سه روایت دیگر به عنوان معارض دیگر روایات هستند چرا که دلالت بر وجوب ندارد بلکه نهایت چیزی که اثبات می‌شود استحباب رد مو به مناست. در روایت سوم این باب آمده است «وعنهم، عن أحمد بن محمد، عن محمد بن الحسن، عن إبراهيم بن مسلم، عن أبي شبل، عن أبي عبدالله (عليه السلام) قال: إن المؤمن إذا حلق رأسه بمنى ثم دفنه جاء يوم القيامة وكل شعرة لها لسان طلق تلبي باسم صاحب‌ها» به نظر می‌رسد لحن این روایت استحباب است نه وجوب. روایت پنجم روایت دیگر این باب است که دلالت بر استحباب بعث می‌کند «محمد بن الحسن بإسناده عن موسى بن القاسم، عن صفوان ابن يحيى، عن معاوية بن عمار، عن أبي عبدالله (عليه السلام) قال: كان علي بن الحسين (عليه السلام) يدفن شعره في فسطاطه بمنى ويقول: كانوا يستحبون ذلك. قال: وكان أبو عبدالله (عليه السلام) يكره أن يخرج الشعر من منى ويقول: من أخرجه فعليه أن يرده» در روایت ششم آمده است که «وعنه، عن حسن بن حسين اللؤلؤي، عن علي بن رئاب، عن أبي بصير قال: سألت أبا عبدالله (عليه السلام) عن الرجل ينسى أن يحلق رأسه حتى ارتحل من منى؟ فقال: ما يعجبني أن يلقي شعره إلا بمنى. ولم يجعل عليه شيئا» این روایت نیز دلالت بر استحباب دارد اگر چه سندش صحیح نیست. به هر حال می‌توان در جمع‌بندی گفت که ادله وجوب بعث قوی است اما برای وجوب دفن دلیل کافی وجود ندارد مخصوصاً اینکه در خیمه باشد. پس اصل فرستادن مو واجب اما دفن مو مستحب است.

شفقنا