به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛

حضرت آیت‌الله العظمی جوادی آملی در درس تفسیر خود بیان کرد: کسانی که مشکل آخرت دارند وقتی سخن دین را می‌شنوند مشمئز می‌‌شوند «وَإِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَحْدَهُ اشْمَأَزَّتْ قُلُوبُ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ وَإِذَا ذُكِرَ الَّذِينَ مِنْ دُونِهِ إِذَا هُمْ يَسْتَبْشِرُونَ؛ و چون خدا به تنهايى ياد شود و نامى از معبودان اهل شرک به ميان نيايد، دل‌های کسانى که آخرت را باور ندارند، به تنگ می‌آید و می‌رمد و چون کسانى که جز اويند ياد شوند، ناگهان آنان شادمان می‌گردند» و چون آن‌ها به آخرت کاری ندارند و می‌خواهند که انسان آِزاد و رها باشد و هر کاری که می‌خواهد انجام دهد وقتی سخن از غیر خدا باشد خوشحال و شادمان می‌شوند.

به گزارش شفقنا حضرت آیت‌الله جوادی آملی در سلسله جلسات درس تفسیر خود در تفسیر آیات 41 تا 47 سوره «زمر» روز دوشنبه، 17 آذر ماه، بیان کرد: اگر موت و فوت دو قسم دارد یک قسم کامل که همان موت و فوت است و قسم دیگر که نیمه کامل و حالت خواب است. گرفتن جان انسان توسط خداوند همه دو قسم دارد. یکبار خداوند مستقیماً و بالمباشره جان انسان را می‌گیرد یکبار هم غیر مباشر جان انسان را می‌گیرد. بنابر این سه طایفه از آیاتی که در قرآن کریم در این باره بیان شده است را می‌توان بر همین اساس تبیین کرد یعنی آنجایی که آمده ‌است فرستادگان خداوند جان انسان را می‌گیرد و همچنین آنجایی که می‌فرماید ملک الموت جان انسان را می‌گیرد از آن قسم است که خداوند جان انسان را غیر مستقیم می‌‌گیرد، این‌ها کسانی هستند که از دنیا به آخرت می‌روند. اما آنجایی که می‌فرماید «الله یتوفی الانفس» به این معناست که خداوند خودش به طور مستقیم جان انسان را می‌گیرد و معلوم می‌شود این مخصوص کسی است که مرگش از غیر خدا به خداست، انقطاع از ما سوی الله به الله است.

وی افزود: حالت منام حالت مرگ نیست و حالت نوم هم نیست. به نظر استاد ما علامه طباطبایی بیشتر حالت‌هایی که از امام حسین (ع) در روز عاشورا نقل می‌کنند در حالت منام بوده است و خواب نبوده است. اینکه در بین راه استرجاع فرمود و فرمود: «انا لله و انا الیه راجعون» و علی ابن الحسین فرمود چرا استرجاع فرمودید و حضرت بیان کرد که به من گفتند این قافله را مرگ تعقیب می‌کند این حالت امام حسین (ع) حالت منامیه بود این طور نبود که امام در حالت خواب باشد آن هم بر روی اسب. حالت منامیه همان حالت کشف و شهود است مثل حالت خواب است که وضو باطل نمی‌شود و انسان بیدار است و انسان چیزهایی را می‌بیند که دیگران نمی‌بینند و چیزهایی می‌شنوند که دیگران نمی‌شنوند و این حالت امام حسین (ع) در روز تاسوعا و عاشورا وجود داشت.

آیت‌الله جوادی آملی عنوان کرد: خداوند در این آیات و آیات قبل معیار شرک و کفر را بیان کرد و بعد از بیان مسئله آخرت بیان فرمود آن‌هایی که مشکل آخرت دارند وقتی سخن دین را می‌شنوند مشمئز می‌‌شوند «وَإِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَحْدَهُ اشْمَأَزَّتْ قُلُوبُ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ وَإِذَا ذُكِرَ الَّذِينَ مِنْ دُونِهِ إِذَا هُمْ يَسْتَبْشِرُونَ؛ و چون خدا به تنهايى ياد شود و نامى از معبودان اهل شرک به ميان نيايد، دل‌های کسانى که آخرت را باور ندارند، به تنگ می‌آید و می‌رمد و چون کسانى که جز اويند ياد شوند، ناگهان آنان شادمان می‌گردند» و چون آن‌ها به آخرت کاری ندارند و می‌خواهند که انسان آِزاد و رها باشد و هر کاری که می‌خواهد انجام دهد وقتی سخن از غیر خدا باشد خوشحال و شادمان می‌شوند.

وی بیان کرد: خداوند در ادامه می‌فرماید: «قُلِ اللَّهُمَّ فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ عَالِمَ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ أَنْتَ تَحْكُمُ بَيْنَ عِبَادِكَ فِي مَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ؛ بگو: خداوندا، اى پديدآورنده آسمان‌ها و زمين، اى داناى نهان و آشکار، تو ميان بندگانت درباره آنچه بر سرش اختلاف دارند، داورى خواهى کرد» این بت‌ها که شما فکر می‌کند کارهای شما دست آنان است که کاره‌ای نیستند. چرا که آن‌ها نه علم دارند و نه ملک و چون این طور نیستند توانایی شفاعت شما را نیز ندارند. چون خداوند فاطر است، ملکوت به دست اوست، عالم است، و خلاصه همه چیز در درست او از این بت‌ها بدون اجازه پروردگار کاری ساخته نیست و همان طور که بیان شد در بحث شفاعت نیز هیچ کاری از آن‌ها بر نمی‌آید. چون همه کاره خداوند است کرسی قضاوت نیز در دست اوست. دلیل اینکه فاطر، خالق و قدرت قبل از علم ذکر شد این است که ما قبل از اینکه به علم خداوند پی ببریم به فاطر بودن و خالق بودن و قادر بودن او پی می‌بریم، این جهان منظم را یک مبدآ ناظم و عالم آفریده است پس اولین چیزی که می‌بینیم قدرت او برای خلق است سپس به علم او برای نظم پی می‌بریم.

این مفسر قرآن کریم بیان کرد: یکی از بهترین ادله معاد این است که اختلاف در فکر‌ها، طبیعت‌ها، منش‌ها و روش‌ها در عالم زیاد است، برخی از این اختلافات ممکن است در دنیا حل بشود اما اکثر اختلافات فکری حل شدنی نیست یا باید بگوییم که عالم پوچ است و جایی نیست که این اختلاف حل بشود که این باطل است یا باید بگوییم جایی وجود دارد که این اختلافات به اتفاق بر می‌گردد و حق روشن می‌شود و بالاخره باید یک صحنه‌ای باشد که این همه اختلاف در حق روشن شود. حتی در زمان ظهور حضرت هم این اختلافات حل شدنی نیست چرا که برخی در آن وقت هم تمرد می‌کنند و در مقابل ایشان می‌ایستند و ایشان را شهید می‌کنند. یکی از اسامی روز قیامت حق است «رَبَّنَا إِنَّكَ جَامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لاَّ رَيْبَ فِيهِ؛ ای پروردگار ما، تو مردم را در آن روزی که هيچ شکی در آن نيست» لاریب فیه یعنی اینکه هیچ شکی در آن نیست و همچنین اینکه آن روز روزی نیست که در آن شکی وجود داشته باشد و هیچ کس در آن روز شک نمی‌کند که آیا این حق است یا نه و اختلاف هم نمی‌کند این مسئله ضروری است. بعد می‌فرماید هیچ کس نمی‌داند آنجا چه خبر است نه تبهکاران و نه پرهیزکاران می‌دانند که آنجا چه خبر است. نه پرهیزکاران می‌دانند که آنجا چه ساخت و سازی است و نه تبهکاران می‌دانند که آنجا چه سوخت و سوزی در کار است «فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَّا أُخْفِيَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعْيُنٍ؛ و هيچ کس از آن مايه شادمانی خبر ندارد که به پاداش کارهايی که می‌کرده». از حضرت رسول اکرم نیز نقل شده است که آنجا مطلبی است که نه چشمی آن را دیده است و نه گوشی آن را شنیده است و نه در قلب کسی خطور کرده است.

وی ادامه داد: خداوند سپس در آیه بعد فرمود:‌«وَلَوْ أَنَّ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا وَمِثْلَهُ مَعَهُ لَافْتَدَوْا بِهِ مِنْ سُوءِ الْعَذَابِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَبَدَا لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مَا لَمْ يَكُونُوا يَحْتَسِبُونَ؛ و آنان که ستم کرده‌اند اگر همه آنچه را که در زمين است و مانند آن را با آن مالک باشند [در] روز قيامت آن را براى رهايى خود از عذابِ سخت خواهند داد و از جانب خدا آنچه گمانش را نمی‌کردند براى آنان نمايان می‌شود» از بس که این صحنه شدید است این‌ها هیچ وقت فکر نمی‌کردند این چنین خبری است و به ذهن کسی نمی‌آمد که اصلاً چطور سوخت و سوز است که انسان خودش گر می‌گیرد و هیزم نسوز می‌شود، یعنی انسان مانند درخت نسوز می‌شود که او را با آتش آبیاری می‌کنند. اسرار قیامت به ذهن نمی‌آید اما آنچه می‌توان از آیات و روایات استفاده کرد این است که این جهنم را می‌آورند این جهنم منقول است این جهنم طوری است که از چند فرسخ وقتی جهنمی و تبهکار را می‌بیند نعره می‌زند. این‌ها مجاز نیستند بلکه حقیقت هستند. سپس خداوند در آیه بعد می‌فرماید:‌ «وَبَدَا لَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا كَسَبُوا وَحَاقَ بِهِمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ؛ زشتى گناهانى که مرتکب شده‌اند، برايشان آشکار می‌شود، و عذاب‌های روز قيامت که به مسخره می‌گرفتند بر آنان فرود می‌آید» ما به واقع اگر با این آیات حتی برخود اخلاقی هم داشته باشیم رستگار دنیا و آخرت خواهیم بود چه برسد که بخواهیم با این آیات برخورد معرفتی داشته باشیم.