به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛

حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی، مفهوم عدالت را بازیابی کرد و مهمترین آن را رابطه عدالت و نسبت آن را با حوزه اندیشه و عمل دانست و گفت: لازم است گفته‌های بزرگان دین در مورد اعتدال را مرور کنیم. اعتدال به عنوان یکی از امور کلیدی در کلمات اهل‌ بیت پیداست. امام علی(ع) در نهج‌البلاغه اهل بیت پیامبر(ص) را به عنوان یک جایگاه مقابل افراط و تفریط معرفی می‌کند.

او عدالت را دارای دو سازه دانست و اظهار کرد: عدالت به این معناست که هیچ‌کس خود را ظالم نمی‌داند و هیچ‌کس ظلم را تحسین نمی‌کند، اعتدال هم از همین جایگاه برخوردار است. حضرت علی می‌فرماید هیچ‌کس با آنها مقایسه نمی‌‌شود و از آنها در هر جامعه‌ای افراطی‌تر و تفریطی‌تر وجود دارد کسانی که جلوتر و عقب‌تر هستند در نهایت به آنها می‌رسند.

یادگار امام (ره) آثار اجتماعی عدالت را مورد بررسی قرار داد و تصریح کرد: حضرت علی (ع) می‌فرمایند یکی از آثار اعتدال عدم هلاکت جامعه است. جامعه معتدل دستخوش ضربات مهلک نمی‌شود.

او افزود: از آثار دیگر اعتدال این است که کارها آسان و مشکلات برطرف می‌شود. حضرت علی (ع) می‌فرمایند در زندگی خود اعتدال به وجود بیاور. کسی که اعتدال به خرج می‌دهد سختی‌ها برای او آسان می‌شود. امام سجاد (ع) نیز در رساله حقوق اولین حقی که برمی‌شمارند حق خدا بر انسان است چون وقتی شرک را کفار می‌گذارید این صرفا یک ادای دین به خدا نیست بلکه بالاتر از آن است و باعث می‌شود که به آرامش روحی برسید و این آرامش سعادت شماست.

او ادامه داد: عبادت یعنی پذیرش اینکه یک کانون در دنیاست که ما هرچه داریم از اوست و مابقی هر چه هستند کمترند از آنکه با هستش نام هستی برند. هر کرا خوف و طمع در کار نیست/ از ختا باکش نباشد وز تتار.

سیدحسن خمینی گفت: حال تمام مشکلات از اینجا ناشی می‌شود که ما در کنار خداوند موثرات را قبول می‌کنیم و پذیرش آنها طمع یا خوف یا سرسپردگی پدید می‌آورد. شرط اول اینکه کارها را بر خود آسان کنیم این است که به خدا اکتفا کنیم و دوم امور را آسان بگیریم و سوم اینکه اعتدال بورزیم.

او از خواص دیگر اعتدال به بقای نام نیک اشاره و تصریح کرد: حضرت علی (ع) می‌فرمایند او را به طریقتش می‌ستاید ممکن است ابتدا زیر فشار طرفین قرار گیرد ولی آنکه در آینده نامش می‌ماند کسی است که معتدلانه زندگی کند و تابع افراط و تفریط در جامعه نشود.

یادگار امام (ره) با تأکید بر اینکه باید از افراط و تفریط پرهیز کنیم، گفت: ممکن است در دوره‌ای یک موج آید و افراد را در بر گیرد اما بعد که موج فروکش می‌کند اولین کسانی که به آنها شکایت می‌کنند خود آنهاست که چرا ما را در این فضا قرار دادید.

سید حسن خمینی افزود: نام نیک یکی از خواسته‌های بشر است که حتی حضرت ابراهیم از خدا طلب کرده است و می بینیم هنوز مردم دنیا به خاطر نام نیک امام حسین (ع) عزادار ایشان هستند.

او یکی دیگر از آثار اعتدال را الفت دلها دانست و افزود: پیامبر می‌فرمایند اعتدال بورزید قلوبتان به هم نزدیک می‌شود. یکی از مهمترین حقوق، حق زبان است؛ امام سجاد می‌فرمایند حق زبان این است که از دشنام‌گویی آن را باز دارید حال چرا اینقدر زبان‌ها تند و گزنده شده؟! ما نمی‌توانیم با هم مهربانانه صحبت کنیم تندی زبان در جامعه قدری است که آفت آن را بیشتر گویندگان می‌گیرد. جامعه ما امروز احتیاج دارد که خیراندیشی و خیرگویی کنیم گاهی برخی قلم‌ها مانند شئ خورده‌ شیشه‌دار است اگر نرم هم باشد برنده است.

او ادامه داد: امام سجاد تعبیری دارند و می‌فرمایند حق زبان بر شما این است که آن را با ادب حمل کنید و ادب هم به‌ هنجارهای اجتماعی است. شاید به هزاران دلیل و سبب ما احتیاج داشته باشیم که یک گام بزرگ به سمت ادب برداریم شرط توفیق یک جامعه این است که چه مقدار مودب است.

وی یکی دیگر از آثار اجتماعی در تعادل را اتحاد عنوان کرد و گفت: اعتدال باعث اتحاد ملی می‌شود قومی که اعتدال ورزید هیچگاه افتراق پیدا نمی‌کند. امام سجاد در رساله حقوق تعبیری دارند و می‌فرمایند حق همه مردم مسلمان این است که در دل برای آنها سلامت بخواهید. تفاوت امام حسین (ع) با سایرین این است. ایشان فرمودند من تیر از پی حق می‌زنم/ بنده اویم نه پابند تنم.

سیدحسن خمینی ادامه داد: امام حسین در روز عاشورا بیشتر ناراحت این بود که چرا امت جدش از مسیر هدایت خارج شده و برای فرد فرد آنها دلسوزی می‌کرد. امروز نیز ما باید در دل، خیرخواه هم باشیم حال این خیرخواهی چه مقدار در جامعه وجود دارد؟! او آثار دیگر اعتدال در جامعه را نسبت رحمت به خطاکارها دانست و عنوان کرد: امام سجاد (ع) می‌فرماید این حق مردم است که شما خوبی آنها را بخواهید و مرافقت کنید. پیامبر (ص) نیز می‌فرمایند والذی نفسی بیده؛ پیامبر به کسی که جان محمد در دست اوست قسم خورده است که تا ایمان نیاوردی وارد بهشت نمی‌شوید تا به هم محبت نداشته باشید ایمان نمی‌آورید.

او مهربانی و رفاقت را از ضروریات امروز جامعه دانست و اظهار کرد: جامعه یک کل است و از تک تک ما تشکیل شده است هر کدام باید نسبت به هم مهربان و رفاقت داشته باشیم حتی با خطاکارها باید با مهربانی و رفاقت رفتار کنیم و کرامت آنها را حفظ کنیم. او علت و معلول اعتدال در جامعه را قصد محبت عنوان کرد و گفت: اگر جامعه‌ای با محبت نیست معتدل نیست و اگر جامعه‌ای معتدل نبود محبت در آن نیست. امام سجاد (ع) تعبیری دارند و می‌فرمایند کسی که در حق تو بدی نکرده بلکه تقدیر بر این بوده که قضا را او بر تو روا دارد. بنابراین حقش است که او را ببخشید.

سیدحسن خمینی بخشش را یکی از گوهرهای گمشده جامعه دانست و اظهار کرد: متأسفانه امروز نمی‌توانیم گذشته را فراموش کنیم، جامعه‌ای که گذشته خود را فراموش نکند آینده را بر اساس گذشته به وجود می‌آورد. ما حق خطا کردن نداریم و اگر خطا کردیم باید بخشیده شویم.

او یکی از قواعد جامعه معتدل را بخشش عنوان کرد و گفت: جامعه‌ای که بخشش نداشته باشد جامعه‌ای است که بغض و کینه را روی هم تلنبار می‌کند. امام سجاد (ع) می‌فرمایند عفو از قلع و قمع بهتر است.

یادگار امام (ره) بزرگ‌ترین آثار دوری از اعتدال را بدنامی دین عنوان کرد و گفت: امروز می‌بینیم که یک گروهی پیدا شده که به طرز وحشتناکی کشتار می‌کند می‌توان گفت، هیچ گروهی در طول تاریخ اینچنین نمی‌توانست به اسلام و دین لطمه بزند. امام سجاد (ع) می‌فرمایند ما شما را امت وسط قرار دادیم برای اینکه الگو باشید در دنیای امروز احتیاج داریم که اگر دین داریم دین‌مان را در دنیا به زینت آراسته کنیم.  بعد از 1400 سال ما معتقدیم که به دست امام (ره) و همت مردم، جمهوری اسلامی به عنوان یک میراث تاریخی به دست آمده، این میراث را باید به عنوان الگو برای آیندگان به منصه ظهور برسانیم. اگر درد مملکت داریم طریق نجات دوری از افراط و تفریط است.

سید حسن خمینی یکی از تمرین‌های اعتدال را گفت‌وگو دانست و تصریح کرد: ما با مشاجره راه به جایی نمی‌بریم البته گفت‌وگو هم شروطی دارد یکی از عمده‌ترین شروط گفت‌وگو این است که خود را بالاتر از دیگری ندانیم بلکه در عرض یکدیگر باشیم. دوم نظر خود را تحمیل نکنیم، سوم در گفت‌وگو باید سخن را بشنویم و خطای خود را پیدا کنیم. چهارم خود را حق مطلق ندانیم. پنجم بدانیم و توجه کنیم در گفت‌وگو نظر من از من جداست و به دنبال کشف حقیقت باشیم.

شفقنا