به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه) به نقل از شفقنا؛

اخیرا بسیاری از اساتید حوزه، ایراداتی را متوجه نظام آموزشی حوزه دانسته و در تسریع طرح تحول حوزه که از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده بود، تاکید کردند.از سوی دیگر، معاونت آموزش حوزه سخن از تدوین و اجرای برنامه جدید آموزشی با لحاظ قرار دادن نظرات اساتید و بزرگان حوزه و مراجع عظام تقلید گفته بود. انتقاد از برنامه آموزشی حوزه کار را به رسانه ها کشاند . به این منظور و برای شفاف سازی برنامه های آموزشی در حوزه، گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین فرحانی، معاون آموزش حوزه انجام داده ایم.
او با قبول این مطلب که برنامه قبلی آموزشی حوزه یکسری ایراداتی داشت از اصلاح و ترمیم این برنامه با لحاظ قرار دادن دغدغه بزرگان و اساتید حوزه و مراجع عظام تقلید، خبر داده و می گوید: در این برنامه، دروسی مثل دروس قرآن، نهج البلاغه، آشنایی با اصول کافی و روایات نورانی اهل بیت(ع) گنجانده شده است.
به گفته فرحانی برنامه جدید آموزشی در چند مدرسه حوزوی قم به صورت آزمایشی اجرا خواهد شد و پس از بازخوردگیری از سال آینده در سراسر کشور اجرا می گردد.
ادامه گفتگوی پایگاه بین المللی همکاریهای خبری شیعه(شفقنا) با حجت الاسلام والمسلمین فرحانی را در ادامه می خوانید:

شفقنا: شما از شیوه آموزشی جدید در حوزه صحبت کردید این شیوه چیست و چه امتیازاتی نسبت به شیوه قبلی دارد؟
تاکنون درورودی های سطح یک حوزه، برنامه واحدی دنبال می شده به این صورت که ورودی های مقطع سیکل، دیپلم و دانشگاه عملا از یک برنامه آموزشی استفاده می کردند؛ اخیرا با توجه به پیگیری هایی که رهبر معظم انقلاب در مورد اصلاح برنامه آموزشی حوزه داشتند، این برنامه به شورای عالی ارائه و تصویب شد.
برنامه آموزشی حوزه به این صورت مورد اصلاح قرار گرفت که 3 برنامه آموزشی برای 3 مقطع ورودی حوزه پیشنهاد داده شد؛ یک برنامه برای مقطع سیکل، یک برنامه برای مقطع دیپلم و یک برنامه برای مقطع دانشگاه و در این 3 برنامه خصوصیات ورودی ها ملاحظه شد.
در برنامه جدید سعی شده یک سری خلاء هایی که در برنامه فعلی وجود دارد، جبران شود مثل واحدهای مهارتی که تا پیش از این در برنامه آموزشی وجود نداشت وخروجی های سطح یک ما تا الان این نوع واحدهای درسی را نداشتند اما در برنامه جدید این واحدها دیده شده و در حقیقت واحدهایی هستند که به تناسب نیازهای هراستان توسط مدیریت استان پیشنهاد می شود و در شورای حوزه علمیه استانی به تصویب می رسد و مدیریت استان با هماهنگی آموزش ستاد، واحدهای اقتضائی را ارائه می کند که در تواناتر کردن خروجی های سطح یک حوزه در آن استان موثر است کما اینکه در این برنامه جدید ما دروسی مثل دروس قرآن، نهج البلاغه، آشنایی با اصول کافی و روایات نورانی اهل بیت(ع) که در برنامه فعلی ما حجم و ساعت این دروس متناسب با توانایی خروجی سطح یک حوزه دیده نشده بود، در برنامه جدید جبران شده است؛ یعنی در برنامه جدید علاوه بر تفکیک برنامه برای مقاطع مختلف حوزه، یک نوع ترمیم و اصلاحاتی صورت گرفته که بعضی از دروسی که طلبه در خدمت کردن به مردم نیاز دارد دیده شود و خروجی سطح یک تواناتر باشد.

شفقنا: این برنامه کی اجرایی می شود؟
کلیات این برنامه را شورای عالی حوزه علمیه تصویب کرده و ما سرفصل های درسی را قطعی کردیم و به شکل آزمایشی امسال در چند مدرسه در قم اجرا می شود و بعد از بازخورد گیری در سال آینده به شکل عمومی در کشور ارائه خواهد شد .
شفقنا: امتیازات دیگر این برنامه جدید چیست؟
یکی دیگر از خصوصیات این برنامه بحث زبان آموزی است و سعی شده در این برنامه مسئله زبان آموزی را در نظام آموزشی سطح یک حوزه طراحی کنیم تا طلبه های ما تسلط نسبی بر یکی از زبان های مهم دنیا با الویت زبان عربی و انگلیسی پیدا کنند.

شفقنا: یک تفکری که بین مردم درمورد ورود به حوزه است اینکه هر کسی که از تحصیلات دانشگاهی باز می ماند وارد حوزه می شود آیا قوانین سخت تری در این مورد گذاشته نشده است ؟
برای پذیرش حوزه در چند مرحله سخت گیری می کنیم؛ در مرحله اول مدرسه هایی که متقاضی پذیرش هستند ارزیابی می شوند؛ مرحله دوم اینکه آزمون داریم و برخلاف بعضی دانشگاه ها که آزمون را برداشته اند ما اصرار بر آزمون داریم.
خوشبختانه استقبال خوبی از جانب تحصیلکرده های دانشگاهی نسبت به ورود به حوزه شده و سبب شد که ما از سال گذشته علاوه بر آزمون مقطع سیکل و دیپلم برای مقطع دانشگاه هم آزمون بگذاریم. در مرحله سوم کار مصاحبه و تحقیقات مفصل در استان ها انجام می دهیم و ستاد های پذیرش ما مصاحبه دارند و با مصاحبه کار را پیگیری می کنیم. مرحله چهارم دوره اختبار و تثبیتی است که ما در حوزه در حال برگزاری داریم در این دوره تقریبا سعی می کنیم انگیزه،علاقه و توانایی علمی متقاضیان ورود به حوزه را ارزیابی کنیم و بر اساس آن ورودی های هر سال را قطعی می کنیم.
یعنی تقریبا سه فیلتر مهم در نظر گرفتیم و اینگونه نیست که هرکس علاقه مند باشد وارد حوزه شود.ما هم برای واحدهای آموزشی ضوابط و قیودی قائلیم و هر سال هم کنترل می کنیم و هم برای متقاضیان و اینگونه نیست که افراد صرف علاقه وارد حوزه شوند.
شفقنا: مباحثه بین طلاب همواره به عنوان یک سنت اصیل در حوزه های علمیه وجود داشته اما امروزبا رشد تکنولوژی جدید به نظر می رسد این سنت به نوعی کم رنگ شده است. برای تشویق طلاب به این امر چه برنامه ای دارید ؟
یکی از ماموریتهایی که در برنامه جاری حوزه از مدیران و اساتید مدارس می خواهیم مراقبت بر بحث مباحثه طلبه هاست. به عبارت دیگر آنچه در ارزیابی اساتید مدنظر قرار می دهیم، نقشی است که استاد در مشارکت دادن طلبه در موضوع درس ایفا می کند؛ چون به نظر ما طلبه هایی که مباحثه و حتی پیش مطالعه دارند توانائیشان در مشارکت درسی بالاتر است و استاد از طریق چنین فاکتوری می تواند بر پیش مطالعه و مباحثه طلبه مراقبت کند.
در خیلی از مدارس خوب ما یک ساعت مباحثه اجباری در مدرسه تعریف می شود که مدیر کنترل می کند طلبه های پایه های سطح یک حوزه در آن ساعت مباحثه کنند.
نکته دیگر تاکید بر امتحانات شفاهی است؛ ما در حوزه اصرار زیادی داریم که علمیت طلبه را در امتحانات شفاهی ارزیابی کنیم و خصوصیت امتحانات شفاهی همین بحث است یعنی طلبه ای که مباحثه و پیش مطالعه نکند و عبارت خوانی قوی نداشته باشد در امتحانات شفاهی دچار مشکل می شود و اینها فاکتورهایی است تا ما ارتباط طلبه را با متن و متن محوری لازم کنترل کنیم.

شفقنا: اخیرا حضرت آیت الله العظمی سبحانی از حاضرنشدن طلاب پای درس، انتقاد داشتند و شاید یکی از علتهای آن، پخش دروس مراجع عظام تقلید به شیوه آن لاین از طریق اینترنت باشد. برای رفع چنین مشکلی چه تدبیری اندیشیده اید و آیا سیستم حضور و غیاب را می توان در دروس خارج اعمال کرد؟
در درس های حوزه سطح یک که در مدرسه است، حضور و غیاب طلبه کنترل می شود و طلبه موظف است سر درس بیاید؛ در بعضی از مدرسه های خوب ما مباحثه طلبه هم کنترل می شود کلاسهای سطح دو و سه یعنی پایه های 7 تا 10 حوزه در شهرستان ها، در مدرسه برگزار می شود که بازهم درس طلبه کنترل می شود.
در مورد مباحثه نمی توانم بگویم  چون کنترل مباحثه بیشتر برای سطح یک است. در قم سطح دو آزاد است با تدابیر خیلی خوبی که شورای عالی و مدیریت حوزه های علمیه و مدیریت استان قم داشتند، به شکل رندمی حضور طلبه را در درس ها کنترل می کنند تا طلبه ها موظف باشند سر درس حاضر باشند یعنی با اینکه آزاد است ولی حضور طلبه را کنترل می کنند .
البته این دغدغه بزرگان حوزه، دغدغه درستی است یعنی بزرگان و مراجع عظام تقلید فکر این هستند که سیاست کیفیت بخشی در حوزه ادامه پیدا کند و ما واقعا به این دغدغه و پیگیری احترام می گذاریم .
شفقنا: درس خارج به چه صورتی است ؟
درس خارج در قم ساز و کار خودش را دارد اساتید بزرگوار گواهی حضور درس خارج را به طلاب می دهند و طلاب هم در مصاحبه هایی در درس خارج شرکت می کنند و بعد از مصاحبه مجاز می شوند از مدرک سطح 4 استفاده کنند.
شفقنا: یکی از موارد آسیب شناسی حوزه، بحث مدرک گرایی حوزویان است شاید دلیلش این باشد که ساز و کار حوزه به دانشگاه نزدیک و باعث شده حوزویان ما بیشتر دنبال مدرک گرفتن باشند نظر شما در این مورد چیست؟
ما نمی توانیم مدرک را به طور کلی رد یا اثبات کنیم؛ واقعیت این است که طلبه ها برای حضور و خدمت در نظام مقدس جمهوری اسلامی به مدرک نیاز دارند لذا ساز و کار اصل مدرک را نمی توان رد کرد منتها تلاش می کنیم درمدرک دادن مسیری را طی کنیم که آفت مدرک گرایی کم بشود.
به نظرما درمدرک حوزه یک چنین خصوصیاتی هست فقط باید تقویت شود به این صورت که دادن مدرک متوقف بر نمره امتحان کتبی صرف نیست بلکه تا طلبه امتحانات شفاهی و متنی حوزه را در چند سطح ندهد نمی تواند مدرک سطح یک، دو و سه را بگیرد. ما رساله سطح سه را به همین دلیل طراحی کردیم که طلبه بتواند دراستفاده از مدرک سطح سه واقعا رساله علمیش را که بعد از ارزیابی و دفاع انجام می شود، مبنا قرار دهد.
این واقعیت است که طلبه می خواهد در مجامع مختلف حضور پیدا کند به مدرک احتیاج دارد منتها حوزه مدرک خاص خود را دارد و ما سعی داریم این مدرک در چارچوب ساز و کار حوزوی تعریف شود و مبنای این مدرک هم علمیت طلبه باشد.
شفقنا: شما ورود به حوزه با انگیزه اخذ مدرک حوزوی را رد می کنید؟
طلبه ای که هدفش مدرک باشد هیچگاه نمی آید سطح یک حوزه را که معادل فوق دیپلم دانشگاهی است طی 6 سال بخواند. طلاب، نوعا با انگیزه علم و تهذیب وارد حوزه می شوند.
امروز استقبال فارغ التحصیلان دانشگاهی از حوزه به قدری بالاست که نمی توان گفت ورودیهای حوزه به قصد گرفتن مدرک می آیند و لذا این بحث در حوزه عمومیت ندارد.
شفقنا: در مقایسه بین طلاب امروز و دیروز، به خوبی نمایان می شود که معنویت و اخلاق بین طلاب امروز کمتر دیده می شود. برای عمق بخشیدن به اخلاق و تهذیب چه برنامه هایی دارید؟
معاونت تهذیب حوزه در زمینه توسعه فرهنگ قرآنی، تلاشهای زیادی کرده که آثار و نمود آن در استانهای مختلف قابل مشاهده است. من در رابطه با کلیت این بحث که اخلاق طلاب امروز کمتر از دیروز است، تامل دارم به نظر من اینکه گفته شود حوزه در این مسیر هرچقدر کار کند، جا دارد، حرف صحیحی است چرا که معتقدم حوزه در همه امتحانات و سنگرهایی که نیاز به ایثار و خدمت و تلاش داشته، پیشقدم بوده و این نشان دهنده آن است که انگیزه های الهی و معنوی در حوزه باقی و جاری است.
به نظر می رسد این بحث باید دقیقتر کارشناسی شود. تلاشهای خوبی در حوزه صورت می گیرد و البته هرچقدر تلاش علمی در این زمینه شود باز هم جا دارد.
شفقنا: یکی از مباحث مهم و انتقادی که اخیرا صورت گرفته، گنجانده نشدن درسی به منظور تشریح و تفسیر زیارات و ادعیه هاست. در این زمینه چه تلاشهایی صورت گرفته و چه برنامه ای دارید؟
در نظام جدید حوزه یکی از واحدهای درسی ما همین است. در حوزه دروسی چون ادبیات، احکام، اخلاق، زبان و ادبیات فارسی، تاریخ انقلاب، تاریخ اسلام، معارف و عقاید، آشنایی محتوایی با قرآن، تجوید را داشتیم. ادعیه را هم برای ترمهای بالاتر داریم و دلیل آن هم این است که زبان ادعیه، ادبیات قویتری نیاز دارد و البته در نظام جدید آموزشی این بخش تقویت می شود.
شفقنا: یکی از مسائلی که بین عوام وجود دارد اینکه طلاب به نسبت قبل، از سواد چندانی برخوردار نیستند البته این بحث صد درصد نیست و می توان بین آنها، افرادی با علمیت بالا پیدا کرد اما تعدادشان کم است.
طلاب سطح یک حوزه برخی کارهای مهارتی را لازم دارند برای اینکه برخی ماموریتها را بهتر انجام دهند و لذا برای تقویت این مهارتها، دروس و واحدهایی چون معارف، عقاید، آشنایی با قرآن، تفسیر اجمالی و اخلاق را تعریف کردیم و علاوه بر آن واحدهای مربوط به مهارتهای پژوهشی، تبلیغی و دروس اقتضائی را متناسب با نیازها و مشکلات استانها در نظام جدید آموزشی دیدیم.
هرچه تقویت علمی و معنوی کنیم و طلاب را با رشته های تخصصی و نیازهای موجود بیشتر آشنا کنیم، کار بسیار درستی کردیم و حوزه به دنبال توسعه این مسئله است و در این مسیر حرکت خواهد کرد. خروجی های حوزه را به سمت تخصصی خواندن و تخصصی کار کردن سوق می دهیم اما بی سواد خواندن طلاب را اغراق آمیز می دانم هرچند بر این باور هستم که طلاب باید خوبتر، مهذّب تر و قوی تر شوند.
بزرگان حوزه دغدغه تقویت این مسیر را دارند و لذا هرچه در تقویت این مسیر حرکت کنیم، به جا کار کردیم. ما به سمت تقویت علم و معنویت در حوزه حرکت می کنیم و تمام تلاشها در این راستا صورت می گیرد.
امروز مراجع عظام تقلید پای کار تخصصی هستند و سرمایه گذاری می کنند که حوزه را به سمت تخصصی شدن در تفسیر، شیعه شناسی، کلام، آشنایی طلاب با فرق انحرافی و نقد این فرقه ها هدایت کنند. لذا با هدایت مراجع بزرگ و رهبر و شورای عالی و مدیریت حوزه، ان شاء الله این مسیر تقویت خواهد شد.
امیدواریم برنامه جدید ما بتواند خلاهایی که وجود داشته را پر کند و منویات و نظرات مراجع را برآورده سازد.