به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛ حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی در درس خارج خود با اشاره به روایت علوی در باب طواف خلف المقام، بیان کرد: آنچه که ابتدائا از «لااحب ذلک» در روایت علوی استفاده می‌شود به شرطی که قرینه‌ای نباشد این است که امام نمی‌خواهد ـ ولو به نحو کراهت ـ چنین چیزی واقع شود و در حقیقت عدم بر وجود چنین فعلی ارجحیت دارد و در حقیقت اصل چنین طوافی خواسته نشده نه اینکه امام در صدد بیان عدم ترجیح این طواف بر سایر موارد باشد، و مقصود از «لااری به باسا» در ادامه روایت، سوال از ایقاع عمل بوده و دال بر داشتن مسئولیت است و ظهور در این دارد که طواف خلف المقام اشکالی ندارد منتهی فعل مناسبی نبوده و اگر اجباری نباشد ـ مثلا همراهی با عامه ـ بهتر است این فعل انجام نشود.


حضرت آیت‌الله شبیری زنجانی سه شنبه، 16 اردیبهشت ماه، در درس خارج فقه خود در ادامه بحث طواف خلف المقام بیان کرد: در رابطه با روایت علوی «عن الطواف خلف المقام، قال لااحب ذلک ولا اری به باسا فلا تفعله الا ان تجد به بدّا» می‌توان نقطه‌ی مقابل آنچه در جلسه‌ی دیروز اشاره شد را بیان کرد؛ آنچه که ابتدائا از «لااحب ذلک» استفاده می‌شود به شرطی که قرینه‌ای نباشد این است که امام نمی‌خواهد ـ ولو به نحو کراهت ـ چنین چیزی واقع شود، اگر چیزی وجود آن بر عدمش مرجوح است و یا اینکه وجودش با عدمش مساوی است هیچ رجحانی ندارد اگر در توصلیات باشد، هیچ اشکالی ندارد که یک امر توصلی واقع شود اما در امر عبادی حتما باید وجود بر عدم ترجیچ داشته باشد جاییکه وجود نسبت به عدم مرجوح و یا متساوی است، از این عمل قربی حاصل نمی‌شود چه در این حالت وجود و عدم هیچکدام خاصیتی نداشته باشد یا اینکه هر دو خاصیت داشته باشند ولی متساوی است. در مساله‌ی نماز در حمام؛ می‌تواند صحیح باشد هرچند این نماز نسبت به مصادیق متعارف و دیگر نماز مرجوح است ولی شخص می‌توانست اساسا نماز نخواند، بر این اساس این نماز قرب دارد ولو اینکه ثواب کمتری داشته باشد. اما روزه گرفتن در عاشورا درست است که نهی شده ولی گاهی نهی به مناط این است که مصلحت فعل آن نسبت به ترک آن کمتر است به عبارت دیگر؛ روزه در یوم العاشورا مصلحت دارد و ترک آن نیز مصلحت دارد منتهی مصلحت ترک بر مصلحت فعل می‌چربد، بنابراین اگر کسی روزه را به جا آورد صحیح است هرچند ترک آن بهتر بوده و ترجیح دارد.

این مرجع تقلید اظهار داشت: اگر ما دلیلی نصی برای صحت داشته باشیم، روزه ی عاشورا قابل تصویر است؛ یک مرتبه صوم عاشورا نقیضین است: این حالت قابل تصحیح نیست اینکه روزه‌ی قربی مصلحت داشته و ترک روزه‌ی قربی هم مصلحت داشته باشد، ترک روزه‌ی قربی عبارت از این است که؛ انسان یا اصلا روزه نگیرد و یا روزه بگیرد ولی قصد قربت نداشته باشد که در این حالت نقیضین بوده و قابل تصحیح نیست. ولی اگر بگوییم چهار صورت داریم اینکه کسی روزه بگیرد بدون قصد قربت یا با قصد قربت و یا اینکه ترک روزه کند با قصد قربت و ترک روزه کند بی قصد قربت؛ اما روزه گرفتن به قصد قربت و ترک روزه به قصد قربت ذی صلاح است اما روزه بگیرد بدون قصد قربت و یا ترک کند بدون قصد قربت، این دو صورت ذی صلاح نیست؛ اما در دو صورت اول روزه با قصد قربت از مصلحت کمتری نسبت به ترک روزه با قصد قربت برخوردار است.

استاد درس خارج حوزه در ادامه بیان کرد: حال در باب طواف و روایتی که پیشتر گفته شد؛ مقصود از لااحب ذلک این است که اصل چنین طوافی خواسته نشده نه اینکه امام در صدد بیان عدم ترجیح این طواف بر سایر موارد باشد ظاهر روایت نفی اصل طواف است نه نفی فردی از طواف نسبت به فرد دیگر؛ و در حقیقت مقصود شارع ترک طواف خلف المقام است، در این صورت لازمه‌ی لااحب ذلک... که کراهت است اقتضای بطلان در عبادات خواهد بود. اما جمله‌ای که در ادامه روایت آمده «لااری به باسا» را اینگونه توجیح می‌کنیم که؛ هر چند طواف خلف المقام هرچند باطل است ولی لغو است نه ثواب داشته و نه عقاب دارد و قهرا فعلی که چنین حالتی دارد اگر اجباری نباشد نباید انجام شود. اما چنین تقریری از روایت جواب دارد؛ اگر از یک عملی که ندانسته واقع شده سوال کنند؛ بطلان بر عمل ما وقع، بار نمی‌شود، اما اگر شخص قبل از وقوع عمل، حکم آن را سوال می‌کند که مبتلی به است؛ در این صورت «لااری به باسا» دلالت بر مشروعیت عمل دارد در مانحن فیه هم به نظر می رسد که سوال از جوازعمل یا ترک آن است؛ در این صورت، سوال از ایقاع عمل بوده و دال بر داشتن مسئولیت است و ظهور در این دارد که طواف خلف المقام اشکالی ندارد منتهی فعل مناسبی نبوده و اگر اجباری نباشد ـ مثلا همراهی با عامه ـ بهتر است این فعل انجام نشود.

حضرت آیت الله شبیری در انتها تصریح کرد: به نظر می‌رسد هم روایت محمدبن مسلم و هم روایت علوی هر دو مخالف عامه باشند منتهی در جمع دلالی روایت محمد بن مسلم قابل توجیه نیست به دلیل صراحتی که دارد ولی روایت علوی ظاهر بوده و قابل توسعه است و ما درجمع دو روایت حکم بر تضییق می‌کنیم.

منبع: شفقنا