3. قيام (ايستادن)

(مسئله  ) قيام در موقع گفتن تكبيرة‌الاحرام و قيام پيش از ركوع كه آن را «قيام متصل به ركوع» مى‌گويند «ركن» است؛ ولى قيام در موقع خواندن حمد و سوره، و قيام بعد از ركوع، ركن نيست و اگر كسى آن را از روى فراموشى ترك كند، نمازش صحيح است.

(مسئله  ) واجب است كه شخص پيش از گفتن تكبير و بعد از آن، مقدارى بايستد، تايقين كند كه درحال ايستادن، تكبير گفته است.

(مسئله  ) اگر كسى ركوع را فراموش كند و بعد از حمد و سوره بنشيند و يادش بيايد كه ركوع نكرده، بايد بايستد و به ركوع رود، و اگر بدون اينكه بايستد، به حال خميدگى به ركوع برگردد، چون قيام متصل به ركوع را به جا نياورده، نمازش باطل است.

(مسئله  ) موقعى كه نمازگزار ايستاده است، بايد بدنش را حركت ندهد و به طرفى خم نشود و به جايى تكيه نكند؛ ولى اگر از روى ناچارى باشد، يا در حال خم شدن براى ركوع پاها را حركت دهد، اشكال ندارد.

(مسئله  ) اگر موقعى كه نمازگزار ايستاده است، از روى فراموشى بدنش را حركت دهد يا به طرفى خم شود يا به جايى تكيه كند، اشكال ندارد؛ ولى در حال قيام، موقع گفتن تكبيرة‌الاحرام و قيام متصل به ركوع، اگر از روى فراموشى هم باشد، بنا بر احتياط مستحب، بايد نماز را تمام كند و دوباره بخواند.

(مسئله  ) بايد در موقع ايستادن، هر دو پا روى زمين باشد، ولى لازم نيست سنگينى بدن روى هردو پا باشد و اگر روى يك پا هم باشد، اشكال ندارد.

(مسئله  ) كسى كه مى‌تواند درست بايستد، اگر پاها را خيلى باز بگذارد كه به حال ايستادن معمولى نباشد، نمازش باطل است.

(مسئله  ) موقعى كه انسان در حال نماز مى‌خواهد كمى جلو يا عقب برود، ياكمى بدن را به طرف راست يا چپ حركت دهد، نبايد چيزى بگويد؛ ولى جمله «بِحَوْلِ اللّهِ وَ قُوّتِهِ اَقُومُ وَ اَقْعُدُ» را بايد در حال برخاستن بگويد، و در موقع گفتن ذكرهاى واجب هم بدن بايد بى‌حركت باشد؛ بلكه احتياط واجب آن است كه در موقع گفتن ذكرهاى مستحبّى نماز، بدنش آرام باشد.

(مسئله  ) اگر نمازگزار در حال حركت  بدن ذكر بگويد، مثلا موقع رفتن به ركوع يا رفتن به سجده تكبير بگويد، چنانچه آن را به قصد ذكرى كه در نماز دستور داده‌اند بگويد، بايد نماز را احتياطآ دوباره بخواند، و اگر به اين قصد نگويد، بلكه بخواهد ذكرى گفته باشد، نمازش صحيح است.

(مسئله  ) حركت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد، اشكال ندارد، اگرچه احتياط مستحب آن است كه آنها را هم حركت ندهد.

(مسئله  ) اگر موقع خواندن حمد و سوره يا خواندن تسبيحات اربعه، نمازگزار بى‌اختيار به قدرى حركت كند كه از حال آرام بودن خارج شود، احتياط واجب آن است كه بعد از آرام گرفتن بدن، آنچه را در حال حركت خوانده دوباره بخواند.

(مسئله  ) اگر كسى در بين نماز، از ايستادن به نحوى كه در مسئله بعد مى‌آيد ناتوان شود، بايد بنشيند، و اگر از نشستن هم ناتوان است، بايد بخوابد؛ ولى تا بدنش آرام نگرفته، نبايد چيزى بخواند.

(مسئله  ) تا انسان مى‌تواند ايستاده نماز بخواند، نبايد بنشيند. مثلا كسى كه در موقع ايستادن، بدنش حركت مى‌كند يا مجبور است به چيزى تكيه دهد يا بدنش را كج كند يا خم شود يا پاها را بيشتر از معمول باز بگذارد، بايد به هرطور كه مى‌تواند، ايستاده نماز بخواند، ولى اگر به هيچ  قِسم، حتّى مثل حال ركوع هم نتواند بايستد، بايد راست بنشيند و نشسته نماز بخواند.

(مسئله  ) تا انسان مى‌تواند بنشيند، نبايد خوابيده نماز بخواند، و اگر نتواند راست بنشيند، بايد هرطور كه مى‌تواند، بنشيند و اگر به هيچ  قِسم نمى‌تواند بنشيند، بايد به طورى كه در احكام قبله گفته شد، به پهلوى راست بخوابد، و اگر نمى‌تواند، به پهلوى چپ، و اگر آن هم ممكن نيست، به پشت بخوابد، به طورى كه كف پاهاى او رو به قبله باشد.

(مسئله  ) كسى كه نشسته نماز مى‌خواند، اگر بعد از خواندن حمد و سوره بتواند بايستد و ركوع را ايستاده به جا آورد، بايد بايستد و از حال ايستاده به ركوع رود و اگر نتواند، بايد ركوع را هم نشسته به جا آورد.

(مسئله  ) كسى كه در حالت خوابيده نماز مى‌خواند، اگر در بين نماز بتواند بنشيند، بايد مقدارى را كه مى‌تواند، نشسته بخواند و نيز اگر مى‌تواند بايستد، بايد مقدارى راكه مى‌تواند، ايستاده بخواند؛ ولى تا بدنش آرام نگرفته، نبايد چيزى بخواند.

(مسئله  ) كسى كه در حالت نشسته نماز مى‌خواند، اگر در بين نماز بتواند بايستد،بايد مقدارى را كه مى‌تواند ايستاده بخواند؛ ولى تا بدنش آرام نگرفته، نبايد چيزى بخواند.

(مسئله  ) كسى كه مى‌تواند بايستد، اگر بترسد كه به واسطه ايستادن، بيمار شود يا ضررى به او برسد، مى‌تواند نشسته نماز بخواند، و اگر از نشستن هم بترسد، مى‌تواند در حالت خوابيده نماز بخواند.

(مسئله  ) اگر انسان احتمال بدهد كه تا آخر وقت بتواند ايستاده نماز بخواند، واجب است نماز را به تأخير بيندازد.

(مسئله  ) مستحبّ است در حال ايستادن، بدن را راست نگه‌دارد، شانه‌ها را پايين بيندازد، دستها را روى رانها بگذارد، انگشتها را به هم بچسباند، جاى سجده را نگاه كند، سنگينى بدن را به طور مساوى روى دوپا بيندازد، با خضوع و خشوع باشد، پاها را پس و پيش نگذارد، اگر مرد است پاها را از سه انگشت باز، تا يك وجب فاصله دهد، و اگر زن است پاها را به هم بچسباند.